İÇİNDEKİLER
Kadınlarda, Kalp damar hastalıkları sanılanın aksine meme kanserinden çok daha fazla ölüme neden olmaktadır. Bunun en büyük nedeni ise beklenenden farklı belirtilerle ortaya çıkması; bu yüzdende hasta tarafından zamanında anlaşılamaması.
İlk defa kalp krizi geçiren kadınların %50’sinde göğüs ağrısı şikayetine rastlanmadığını biliyor muydunuz?
KALP SAĞLIĞI BELİRTİLERİ
Kadınlarda kalp krizi belirtileri, erkeklerden farklıdır. Aşağıdaki belirtilerle karşılaşırsanız size en yakın sağlık kuruluşuna gitmeyi ihmal etmeyin.
- Sırt ve çene ağrısı
- Nedeni bilinmeyen, ani başlayan çabuk yorulma
- Nedeni bilinmeyen, ani başlayan nefes darlığı
- Karnın üst kısmında ağrı
- Terleme
KADINLARDA KALP HASTALIKLARI RİSKİ
Kadınlarda Kalp Hastalıkları Riski 10 Kat daha fazla, Kalp damar hastalıkları kadınlarda da erkelerde olduğu gibi birincil ölüm nedenidir, sanılanın aksine meme kanserinden çok daha fazla ölüme neden olmaktadır. Kadınlarda, kalp damar hastalıklarına bağlı ölüm meme kanserine bağlı ölümlerden 10 kat daha fazladır. Maalesef kalp damar hastalıkları daha çok bir erkek hastalığı olarak görülmekte ve kadınlardaki önemi yeterince vurgulanmamaktadır. Kadınlar kalp damar hastalığı açısından daha az tetkik edilmekte, tedaviler daha az ve geç uygulanmaktadır.
Menopoz öncesi dönemde kadınlarda kalp damar hastalığı görülme oranı erkeklere göre daha azdır. Doğal kadınlık hormonu östrojen endotel dediğimiz kalp damarlarının en iç tabakasının fonksiyonlarını düzelterek ve de kan yağları üzerine olumlu etkiler ile kalp damar hastalığına karşı koruyucu etki göstermektedir. Bu nedenle kadınlarda kalp damar hastalığı gelişme riski erkekleri 10 yıl geriden takip eder. Yani 30 yaşındaki bir erkeğin riskine kadın 40 yaşında sahip olur. Menopoz ile birlikte kadınlık hormonu östrojenin koruyucu etkisinin kalkması ile kadınlarda da kalp damar hastalığı hızla artar, 60’lı yaşlarda erkelerin riskini yakalar ve hatta geçer.
Tütün kullanımı kadınlar için çok daha tehlikeli !
Menopoz öncesi kadınlar sigara içerse kalp damar hastalıklarına karşı koruyucu doğal avantajlarını kaybetmektedir.
Kalp damar hastalıkları kadınlarda erkeklere göre daha az rastlanmasına rağmen çok daha “ölümcül seyretmektedir”. Yine kadınlarda kalp damar hastalığı belirtileri erkeklere göre daha atipik olabilmekte bu da tanı atlanması veya tanının gecikmesine neden olabilmektedir. Kalp damar hastalıklarında tipik belirti göğüs ağrısı iken, kadınlarda;- Nefes darlığı
- Çarpıntı
- Hazımsızlık
- Mide bölgesinde ağrı
- Yanma
- Çene ağrısı
- Omuzlar arasında ağrı gibi şikâyetler erkelere göre daha ön planda olabilmektedir.
Türk Kardiyoloji Derneği olarak yeni sonuçlanan TURKMI çalışmasında Türkiye’de 50 hastanede ardışık 15 günlük dönemde yatırılan tüm kalp krizi hastalarını kayıt ettik. Bu kayıt çalışması gösterdi ki Türkiye’de kalp krizi geçiren hastaların %26’sı kadın, %74’ü erkektir. Yani her 100 kalp krizi hastasının 26’sı kadındır. Kadınlarda da erkelerde olduğu üzere ana belirti %95 olguda göğüs ağrısıdır, kadınlarda nefes darlığı ve çarpıntı belirtileri erkeklere göre daha fazla görülmektedir. Kalp krizi geçiren erkeklerde yaş 58 iken, kadınlarda 11 yıl daha fazla 69 bulunmuştur.
KADINLARDA KALP SAĞLIĞI TEDAVİSİ
Kadınlarda tedavi daha zor olabiliyor. Özetle kalp damar hastalığı temel olarak ‘’erkelerin hastalığı’’ olarak bilinse de ‘kadınların felaketi’’ dir. Kadınlarda daha az görülse de çok daha öldürücü seyretmektedir. Yine erkelerde olduğu gibi kadınlarda da en başta gelen ölüm nedenini kalp damar hastalıkları oluşturmaktadır. Ülkemizde kadınlarda kalp damar hastalığına bağlı ölüm riski Avrupa’da birçok ülkeden çok daha yüksektir.
Kalp damar hastalığı tanısı konduğunda risk faktörlerinin sayısı kadınlarda erkelerden daha fazladır. Bilinen geleneksel risk faktörleri;
- Sigara
- Hipertansiyon
- Şeker hastalığı
- Kolesterol yüksekliği açısından da kadınlarla erkekler arasında majör farklılıklar bulunmamaktadır.
KALP HASTALARINDA KADINLAR NİÇİN DEZAVANTAJLIDIR?
OBEZİTE
Ülkemizde şişmanlık kadınlarımız arasında çok önemli bir sorundur, hareketsizlik şişmanlığı, şişmanlık hareketsizliği tetiklemektedir.
Kötü kolesterol yüksekliği, iyi kolesterolün düşüklüğü yanında kan yağlarından trigliseritlerin yüksekliğinin, özellikle tokluk trigliserit yüksekliğinin kalp damar hastalığı gelişimi için kadınlarda riski erkelerde göre çok daha fazla artırmaktadır. Gene kadınlarda şeker hastalığının varlığı kalp damar hastalığı gelişme riskini 2 kat, ölüm riskini 3-5 kat artırmaktadır.
HİPERTANSİYON
Diğer Avrupa ülkelerinden farklı olarak ülkemizde 40 yaş sorası yüksek tansiyon görülme oranı tüm yaşlarda erkeklerden daha fazladır. Şişmanlık ve şeker hastalığı ülkemiz kadınlarında önemli bir problemdir, sıklıkla eşlik eden tansiyon yüksekliği ve kolesterol yüksekliği, trigliserid yüksekliği ile birliktedir. Erkeklerden farklı olarak kadınlarda tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, şişmanlık, sigara, hareketsizlik gibi kalp damar hastalığı için geleneksel risk faktörleri dışında kadınlara özgü ilave risk faktörleri de mevcuttur.
Bunlar menopoz, pre-eklampsi, gebelik şekeri, gebelik hipertansiyonu, yumurtalıkların kistik hastalığı, depresyon-psikososyal faktörler olarak sayılabilir. Görüldüğü üzere kadınlarda da çoklu risk faktörlerinin ortadan kaldırılması kalp damar hastalığına yakalanmadan korunulması ve ölümlerin azaltılması için önem arz etmektedir. Kadınlarda menapoz öncesi doğum kontrol hapı kullanımı da riski artıran bir faktördür, doğum kontrol hapı kullanan kadınların sigara içen kadınlarda kalp damar hastalığı gelişme riskini 7 kat artırmaktadır. Gene doğum kontrol hapları küçük tansiyonu yükseltmekte tansiyonun kontrolünü güçleştirmektedir. Bu nedenle doğum kontrol hapı kullanan kadınlar asla sigara içmemelidir ve doğum kontrol hapları kadın-doğum uzmanının görüşü alınarak yan etkisi nispeten daha az olan yeni kuşak ilaçlar kullanılmalıdır. Gene menopoz sorası vücuttan çekilen kadınlık hormonunun dışardan ilaç olarak verilmesi ve kalp damar hastalığından korunması denenmiş ancak net yarar ortaya konamamış bugün için önerilmemektedir.
DEPRESYON VE STRES (KIRIK KALP)
Kadınlarda akut beyinsel veya fiziksel strese bağlı kalp damarlarında darlık olmaksızın kalp krizi görülebilmekte ‘Kırık Kalp’ denen kalbin tepe kısmının hareketlerinde bozulma ve balonlaşma gelişebilmektedir. Gene kadınlarda koroner spazma bağlı kalp krizleri de erkeklere göre daha fazla görülmektedir. Gene ciddi koroner darlık olmaksızın kalp krizi geçirme oranları da kadınlarda erkeklere göre daha fazladır. Kadınlarda erkelerden farklı olarak tıkayıcı koroner arter hastalığından ziyade daha yaygın küçük damarlarda fonksiyon bozukluğu ön plandadır.
Şikayetlerin tipik olmayışı, ekg de tipik değişikliklerin olmaması tanıda ve de tedavi başlamasında gecikmelere de neden olabilmektedir. Yine kadınlarda kalp damar hastalıkları tanısal tetkikleri erkelere göre daha az kullanılmakta bu da tanı ve tedavi de gecikmelere neden olmaktadır. Diğer yandan kadınlar için kalp damar hastalığının tespitinde kullanılan testlerin duyarlılığı da erkelere göre daha azdır. Kadınlar kritik tıkayıcı darlık olmadan daha fazla kalp krizi geçirebilmektedirler. Egzersiz EKG, stres ekokardiyografi, miyokart perfüzyon sintigrafisi, bilgisayarlı koroner anjiyografi (sanal anjiyo), kalsiyum skoru ve MR erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da tanısal amaçla kullanmakta olduğumuz testlerdir.