KEMOTERAPİ NEDİR?

Kemoterapi, kanser tedavisinde kullanılan ilaç tedavisidir. Kanser hücrelerini yok etmek veya kontrol altında tutmak amacıyla çeşitli ilaçlar kullanılır. Kemoterapi, kanser hastalarının tedavi sürecinde önemli bir rol oynar. Ancak bu tedavi sırasında ortaya çıkan bazı yan etkiler nedeniyle kişiler beslenme konusunda dikkatli olmalıdır.
Kemoterapide kullanılan ilaçlar, sağlıklı hücrelere de zarar verebilir. Bu durum, kişilerin iştahlarının azalması, bulantı, kusma, ishal, konstipasyon gibi sindirim sistemi sorunları yaşamasına neden olabilir. Yorgunluk, tat ve koku duyusunda değişiklikler, ağız ve diş problemleri de sık karşılaşılan diğer yan etkilerdir.

KEMOTERAPİDE SAĞLIKLI BESLENMENİN ÖNEMİ

Kemoterapinin yan etkilerini azaltmak, tedaviye yanıtı iyileştirmek ve kişinin genel sağlık durumunu korumak için beslenme oldukça önemlidir. Doğru beslenme, hastanın vücut direncini artırır, iyileşme sürecini hızlandırır ve yaşam kalitesini yükseltir.

Kemoterapide beslenme listesi, hastanın ihtiyaçlarına göre bireyselleştirilmelidir. Hastanın yaşı, cinsiyeti, vücut ağırlığı, hastalığın evresi, tedavi protokolü gibi faktörler dikkate alınarak özel bir beslenme planı oluşturulmalıdır. Hastanın besin tüketim alışkanlıkları, yeme-içme sorunları da göz önünde bulundurulmalıdır.

KEMOTERAPİDE BESLENME LİSTESİNDE BULUNMASI GEREKEN BESİNLER

Kemoterapide beslenme listesinde aşağıdaki besinlerin yer alması önerilir:

• Protein Kaynakları:
  

Yağsız et, tavuk, balık
Yumurta
Süt ve süt ürünleri (yoğurt, peynir)
Kurubaklagiller (mercimek, nohut, fasulye)
Tofu, tempeh

• Karbonhidrat Kaynakları:
  

Tam tahıllı ekmek, pirinç, makarna
Patates
Meyveler
Sebzeler

• Sağlıklı Yağlar:
  

Zeytinyağı, avokado, fındık, ceviz
Balık (somon, ton balığı, sardalya)

• Vitaminler ve Mineraller:
  

C vitamini: Turunçgiller, biber, brokoli, domates
D vitamini: Yağlı balıklar, yumurta, güneş ışığı
Demir: Kırmızı et, karaciğer, kuru meyveler, yeşil yapraklı sebzeler
Çinko: Et, deniz ürünleri, kurubaklagiller

• Probiyotikler ve Prebiyotikler:
  

Yoğurt, kefir
Fermente edilmiş sebzeler
Çörek otu, pırasa, soğan, sarımsak

KEMOTERAPİDE BESLENME LİSTESİNDE KAÇINILMASI GEREKİLEN BESİNLER

Kemoterapide bazı besinlerin tüketiminden kaçınılması önerilir. Bunlar arasında:

• Çiğ veya az pişmiş hayvansal gıdalar (çiğ et, balık, yumurta)
  
• Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri
  
• Baharatlı, yağlı, tuzlu veya şekerli yiyecekler
  
• Alkol
  
• Kahve ve çay
  
• Gaz yapıcı besinler (şişkinlik yapabilir)
  

KEMOTERAPİDE BESLENME LİSTESİ ÖRNEĞİ

Aşağıda, kemoterapiye başlayan bir hasta için örnek bir beslenme listesi yer almaktadır:

Kahvaltı   

• 1 dilim tam tahıllı ekmek
  
• 1 yumurta
  
• 1 porsiyon yoğurt
  
• 1 porsiyon meyve (elma, armut, muz)
  

Öğle Yemeği  

• 100 gr tavuk göğsü
  
• 1 porsiyon haşlanmış patates
  
• 1 porsiyon sebze
  
• 1 porsiyon taze meyve suyu
  

Ara Öğün   

• 1 porsiyon ceviz, badem
  

Akşam Yemeği   

• 120 gr ızgara somon
  
• 1 porsiyon tam tahıllı makarna
  
• 1 porsiyon pişmiş yeşil salata
  
• 1 porsiyon yoğurt
  

KEMOTERAPİDE BESLENME LİSTESİ HAZIRLARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKİLENLER

Kemoterapide beslenme listesi hazırlanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

Kişiselleştirme:

Hastanın yaş, cinsiyet, vücut ağırlığı, hastalık evresi, tedavi protokolü, besin tüketim alışkanlıkları gibi faktörler dikkate alınmalıdır.

Enerji ve Protein İhtiyacı:

Hastanın günlük enerji ve protein ihtiyacı hesaplanmalı, buna uygun bir beslenme planı oluşturulmalıdır.

Besin Çeşitliliği:

Farklı besin gruplarından yeterli miktarda tüketilmesine özen gösterilmelidir.

Sıvı Tüketimi:

Yeterli sıvı alımı sağlanmalı, hastanın bulantı, kusma gibi sorunları dikkate alınmalıdır.

Sindirilebilirlik:

Hazımsızlık, ağız ve diş sorunları gibi problemlere yönelik olarak kolay sindirilebilir besinler tercih edilmelidir.

Tat ve Koku Değişiklikleri:

Hastanın tat ve koku duyusunda meydana gelebilecek değişiklikler dikkate alınmalıdır.

Beslenme Desteği:

Gerekli durumlarda besin takviyeleri, oral beslenme ürünleri veya parenteral beslenme yöntemleri kullanılabilir.

KEMOTERAPİDE BESLENME HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR

• Kemoterapi sırasında hangi besinler tüketilmelidir?
  

Protein, karbonhidrat, sağlıklı yağlar, vitaminler ve mineraller içeren besinler tüketilmelidir. Örneğin, yağsız et, tavuk, balık, yumurta, tam tahıllı ürünler, meyveler, sebzeler, kurubaklagiller, zeytinyağı, avokado, ceviz gibi besinler önerilir.

• Kemoterapi sırasında hangi besinlerden kaçınılmalıdır?
  

Çiğ veya az pişmiş hayvansal gıdalar, pastörize edilmemiş süt ve ürünleri, çok baharatlı, yağlı, tuzlu veya şekerli yiyecekler, alkol, kahve ve çay, gaz yapıcı besinler gibi besinlerden kaçınılmalıdır.

• Kemoterapi sırasında beslenme desteği gerekli midir?
  

Evet, gerekli durumlarda besin takviyeleri, oral beslenme ürünleri veya parenteral beslenme yöntemleri kullanılabilir. Hastanın ihtiyaçları doğrultusunda, bir diyetisyen tarafından özel bir beslenme planı oluşturulmalıdır.

• Kemoterapi sırasında yeterli sıvı alımı nasıl sağlanır?
  

Kemoterapinin yan etkisi olarak ortaya çıkabilecek bulantı, kusma gibi sorunlar nedeniyle yeterli sıvı alımı sağlanmalıdır. Su, meyve suları, çorba, yoğurt gibi besinler tercih edilebilir.

• Kemoterapi sırasında iştah kaybı nasıl önlenir?
  

İştah kaybını önlemek için, küçük ve sık öğünler tüketmek, besinleri çeşitlendirmek, tat ve koku değişikliklerine uygun besinler seçmek, egzersiz yapmak gibi önlemler alınabilir. Ayrıca, bir diyetisyenden destek almak faydalı olabilir.