“Safra taşı safra kanalına yerleştiğinde ve tıkanıklığa sebep olduğunda karnın sağ üst bölümünde ani ve şiddeti hızla artan bir ağrı görülebilir. Aynı özellikte bir ağrı, karın bölgesinin ortasında, göğüs kemiğinin hemen aşağısında da hissedilebilir. Ağrı, kürek kemikleri arasına, bir sırt ağrısı şeklinde yayılabilir. Safra taşı ağrıları sağ omuza doğru da ilerleyebilir. Safra taşı ağrılarının süresi birkaç dakika ile birkaç saat arasında değişebilir.”

SAFRA TAŞI NEDEN OLUR?

Safra kesesi armut biçiminde ve karnın sağ kısmında, karaciğerin hemen altında bulunan küçük bir organdır. Safra kesesinin içinde, ince bağırsağa boşalan ve safra ya da öd adı verilen sindirime yardımcı bir sıvı bulunur. İşte safra kesesinde şekillenebilen safra taşları, bu sindirim sıvısında katılaşan birikintilerdir. Safra taşları bir buğday tanesi kadar küçük ya da bir golf topu kadar büyük olabilir. Bazı hastalarda tek bir safra taşı oluşurken bazılarında aynı anda birden çok safra taşının oluştuğu görülür.

Safra taşı şikayeti ile başvuran hastaların çoğunda genellikle safra kesesinin alınması gerekir. İlaçla safra taşlarını yok etmek için aylar hatta yıllar gerekebilir. Bu ilaçlar daha çok, çeşitli nedenlerle ameliyat olması mümkün olmayan hastalarda kullanılır. Safra taşının ana belirtisi, safra taşı ağrısıdır. Ağrı farklı bölgelerde hissedilebilir. Bu ağrılardan kısaca söz edecek olursak: safra taşı safra kanalına yerleştiğinde ve tıkanıklığa sebep olduğunda karnın sağ üst bölümünde ani ve şiddeti hızla artan bir ağrı görülebilir. Aynı özellikte bir ağrı, karın bölgesinin ortasında, göğüs kemiğinin hemen aşağısında da hissedilebilir. Ağrı, kürek kemikleri arasına, bir sırt ağrısı şeklinde yayılabilir. Safra taşı ağrıları sağ omuza doğru da ilerleyebilir. Safra taşı ağrılarının süresi birkaç dakika ile birkaç saat arasında değişebilir.

SAFRA TAŞI NEDENLERİ NELERDİR?

Safra kesesindeki ödün (safranın) kimyasal yapısındaki dengesizlikler sonucu safra taşları oluşur. Safra, karaciğer tarafından yağların sindirilmesi için üretilir. Safrada taş oluşmasına yol açan kimyasal dengesizlikler ise şöyledir;

Safranız çok fazla kolesterol içeriyor; Safra taşlarının çoğu, 4/5 oranında kolesterol taşıdır. Normalde safranız karaciğerden gelen kolesterolü çözmeye yetecek kadar kimyasal içerir. Ancak karaciğeriniz safranın çözebileceğinden daha çok kolesterol boşaltıyorsa, kolesterol fazlası kristallere ve sonunda taşlara dönüşebilir.

Safranız çok fazla bilirubin içeriyor; Bilirubin vücut kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu üretilen bir kimyasaldır. Çeşitli rahatsızlıklardan dolayı kimi zaman karaciğer normalin üzerinde bir seviyede bilirubin üretebilir. Bilirubin fazlası safra taşı oluşumunda etkili olur.Safra keseniz düzgün biçimde boşalmıyor: Safra keseniz tümüyle ya da yeterince sık boşalmıyorsa, safra yoğunlaşır ve bu da safra taşı oluşumuna zemin hazırlar.

SAFRA KESESİ TAŞI KİMLERDE GÖRÜLÜR? 

Safra taşından şikayetinin ortaya çıkmasında risk taşıyan faktörler şunlardır; 

1. Kadın Olmak: Kadınlarda safra taşı oluşumu oranı erkeklere göre iki üç kat daha fazladır.
2. Anne Olmak: Birden fazla hamilelik geçirmiş olan kadınlarda hormonal değişiklikler sonucu kolesterol seviyesi yükselir ve safra taşı riski doğar.

• 40 yaşın üzerinde olmak
• Siroz hastası olmak
• Midenin bir kısmının alınması
• Crohn hastalığı benzeri sindirim hastalıklarından şikayetçi olmak
• Fazla kilolu ya da obez olmak, Hamile olmak
• Fazla yağlı yemek, Kolesterol oranı yüksek gıdalarla beslenmek
• Lifli yiyecekleri az tüketmek
• Ailede safra taşı şikayeti olması
• Diyabet hastası olmak
• Kısa zamanda çok kilo vermek
• Kolesterol ilacı kullanmak
• Östrojen içeren ilaçlar kullanmak (hormon tedavisi vb. nedenlerle)

SAFRA TAŞI TÜRLERİ

• KOLESTEROL TAŞLARI

En sık rastlanan safra taşı türü olduğunu belirtmiştik. Genellikle rengi sarı olur. Bu safra taşları daha çok çözülmemiş kolesterolden oluşur ama başka bileşenler de içerebilir.

• PİGMENT TAŞLAR

Bu koyu kahverengi ya da siyah renkli taşlar, safra çok fazla bilirubin içerdiği zaman oluşur.

NE ZAMAN DOKTORA GÖRÜNMELİ?

• Baş ağrısı
• Yemeklerin ardından hazımsızlık, bulantı sorunlarının yanı sıra ağız kokusu ve ağızda acımsı bir tat şikayeti varsa
• Karın ağrısının şiddetinden dik bir şekilde oturamıyor ya da bir türlü rahat bir pozisyon bulamıyorsanız
• Cildinizde ve gözlerinizin akında sararma fark ettiyseniz
• Ürpertiler eşliğinde yüksek ateş ve karın ağrısı varsa

Bu belirtilerin safra taşı ve safra iltihabı ile ilgili olabileceğini göz önünde bulundurmak ve ağrıların şiddetlenmesini beklemeden doktora görünmek gerekir.  

Safra taşı belirtileri diğer pek çok rahatsızlıkla aynı belirtileri gösterebileceğinden, kişinin şikayetleri tek başına teşhis koymak için yeterli olmayabilir. Güvenilir safra taşı teşhisi yöntemlerinden biri de ultrasonografidir.