Yüzün her bir yarısında bulunan kaslar, yine aynı taraf beyin sapında bulunan ve daha sonra kulak arkasında yüzeye çıkan kafa sinirlerinden yüz siniri (fasial sinir) ile çalışır. Yüz siniri (Fasial sinir) ayrıca kulak, tükürük bezi, göz yaşı bezi ve dilin ön bölümüne (tat duyusu) giden ince dallara sahiptir. Fasial sinirin zedelenmesi sonucu yüz kaslarındaki hareket kaybına Yüz Felci denilir.

Yüz felci hemen her yaşta görülebilir, doğuştan ve gençlerde bile yüz felci oluşabilir. Dünya çapında yapılan istatistiklere göre sıklık %0.2 (binde iki) civarındadır.

Kadın ve erkeklerde eşit derecede görülür, her mevsimde yüz felci ile karşılaşmanız mümkündür. Yüz felci ikiye ayrılır;

1. Beyindeki hasara bağlı olan yüz felci (santral)
2. Çevresel (periferik) zedelenmelere bağlı oluşan yüz felci

Beyinden kaynaklanan yüz felci farklıdır, beyindeki rahatsızlıkla ilgili bulgularla beraberdir, çevresel yüz felci ise çok daha sık görülür. Yüz felci yüzün sadece bir yarısında görülür.

ÇEVRESEL YÜZ FELCİ NEDİR?

Fasial sinir  beyinden çıkıp yüze dağılırken kulak içinden dar bir kanaldan geçer. Kulak önünden dışarı çıkıp yüz kaslarına (mimik kasları) dağılır. Günlük hayatta en çok soğuk ve viral hastalıklar nedeni ile sinirin kanalda sıkışmasına bağlı felç görülür. Bu tip yüz felcine Bell Paralizisi de denilir. Periferik (beyin kaynaklı olmayan) yüz felci'ne;

• İç kulak yolu iltihapları
  
• Özellikle üst çenedeki diş iltihapları
  
• Yüz ve kafa travmaları
  
• Doğuştan gelen bazı hastalıklar ve doğum esnasında sinir harbiyeti
  
• Viral hastalıklar
  
• Tümörler
  
• Diyabet, hiper/hipotiroidi
  
• Hamilelik
  
• Hipertansiyon
  
• Toksik nedenler
  
• Ameliyat sonrası
  
• Soğuk hava cereyanına uzun süre maruz kalmak neden olur.

YÜZ FELCİ BULGULARI NELERDİR?

Yüz felci kişiye bağlı olarak çok farklı şekillerde kendini gösterir. Yüz felci hızlı ilerleyen bir hastalıktır ve maksimum şiddetine birkaç saat ya da birkaç günde ulaşabilir. O tarafta göz kapağı kasları çalışmadığı için göz kapatılamaz, göz kırpma azalır veya kırpılamaz, felçli taraftaki yüz hatları düzleşir. Burun yanak arası oluk silinir.

Doğal olarak yüz kaslarının çalışmamasına bağlı yüzün bir yarısında (özellikle dudak kenarında) kayma hissi ile birlikte konuşma zorluğu, ağızdan salya akması, yeme ve içmede zorluk ağız sağlam tarafa doğru kayar. Bu kayma özellikle gülerken çok belirginleşir. Konuşma bozulur. Birçok kişide tat alma duyusu da bozulur. Hastalarda garip ve nahoş bir tat, örneğin metalik bir tat, şikayeti oluşur, gürültüye duyarlılık artışı gibi bulgular da yüz siniri felcinin belirtisi olarak karşımıza çıkar.

HASTALIĞI KOLAYLAŞTIRICI SEBEPLER VARMIDIR?

Hastalık genellikle ileri yaşlarda görülmekle birlikte, çocuklarda da görülür ve çocuklarda kendiliğinden iyileşme de o denli fazladır. Bazı metabolik hastalıklarda örneğin Şeker hastalığında yüz felcine yakalanma riski 4 kat fazladır. Gebeliğin son üç ayı yüz felci için dikkat edilmesi gereken bir dönemdir.

Bağışıklık sisteminin bozukluğuna sebep olan hastalıklar da başka bir risk gurubunu oluştururlar; vücut direncindeki azalma hastalığa yakalanmayı kolaylaştırır, örneğin soğuğa bağlı olarak vücut direncini düşmesiyle oluşabilecek enfeksiyonlar, yorgunluk, uykusuzluk, beslenme bozukluğu ve tabii en önemlisi stres.

Fasial sinirin geçtiği ve yüzeyelleştiği bölgeye direk soğuk hava akımı hastalığın kolay gelişmesini sağlar. Özellikle sıcak yaz günlerinde evlerde ve arabadaki klima ve açık camdan kuvvetli ve direk hava akımı sinirde periferik felç gelişmesine neden olur.

YÜZ FELCİ TANISI

Yüz felcinde tanı çoğunlukla hastanın kliniğiyle konulur ancak  yüz felci ne sebep olabilecek başka hastalıklardan şüphelendiğinde laboratuar veya görüntüleme tetkiklerine başvurulur.

YÜZ FELCİ İYİLEŞME HIZI NASILDIR?

İyileşme süreci yüz sinirindeki hasarın miktarıyla bağlantılı olarak değişir. Hafif hasarlanmalarda düzelme yalnızca birkaç gün gibi kısa bir sürede oldukça hızlı ve tam olurken, daha ağır vakalarda bu süre birkaç ay gibi daha uzun olabilir. İyileşme 15 gün ile 18 ay arasında değişebilir.

YÜZ FELCİ TEDAVİSİ

Hastalık genellikle her hangi bir medikal veya cerrahi tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden düzelir. Hastaların %80 gibi bir oranı 2-3 haftada iyileşir. Bunlar haricinde %10′luk kısmın iyileşmesi bir yıla kadar sürebilirken, %10′luk kısım ise iyileşemez. Tedaviye hastalık başlangıcından sonra en kısa sürede başlanılmalıdır. Bell’s Palside ilaç tedavisi uygulanmaktadır. İlk 24-48 saat içerisinde ilaç tedavisine başlanılmalıdır.

Hastanın mevcut başka hastalıkları da varsa bunlar da göz önüne alınmalıdır. Daha ağır vakalarda steroid (Kortizon, sıkışan sinirlerde ödemi azaltarak faydalı olabilir) ve antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. (Kulak enfeksiyonu ile birlikte olduğu tesbit edilirse) Tedavi sürecini hızlandırmak amacı ile yüz kasları egzersizleri ile birlikte masaj önerilir.

Soğuk havalarda baş - boyun bölgesini koruma ve sıcak tutma unutulmamalıdır. Gözler hastalık süresi boyunca tam kapanmadığından, suni gözyaşı ilaçları, antibiyotik ve uyku sırasında göz bandı ile enfeksiyon ve fiziksel travmalardan korunmalıdır. Nadiren görülen ağır vakalarda 3. haftadan sonra iyileşme süreci başlamadığı takdirde EMG (elektronöromyografi) testi ile fasial sinirin fonksiyonu ölçülür ve herhangi bir ileti saptanmadığı durumda cerrahi girişim planlanır.

YÜZ FELCİNDE FİZİK TEDAVİ

Fizik tedavinin de hastalığın iyileşmesine katkısı büyüktür. Fizik tedavi olarak hastaya;

• Elektrik stimulasyonu – elektroterapi
• Termal Tedavi: Yüzeyel sıcak uygulaması (sıcak su torbası,enfraruj) uygulanır
• Masaj (PNF) – yüz egzersizleri günde 3-5 defa aynanın karşısında yapılmalıdır
• Sıcak uygulamaları ile lokal kan dolaşımı artırılır ve elektrik stimülasyonu sırasında cildin elektrik direncini azaltır. Fasiyal paralizide uygulanan masaj kan dolaşımını artırır ve kontraktür gelişimini önleyebilir.
• Ayna karşısında yapılan aktif egzersizlerle de kas atrofisi önlenir ve kas fonksiyonlarında iyileşme görülür.

Ancak komplet paralizide aktif egzersiz yapılamamaktadır. Bu nedenle elektrik stimülasyonu, kası pasif olarak çalıştırarak, kas kitlesinin kaybını önlemektedir. Yine yapılan masaj ve PNF teknikleri ile de çalışmayan kaslarda uyarı oluşturarak iyileşmeye yardımcı olunur. Yaklaşık 15-20 seansla hastada belirgin düzelme beklenebilir.