1. AMAÇ

Hastane enfeksiyonlarını önlemede en önemli ve etkin yöntem olan el hijyenine yönelik faaliyetlerinin düzenlenmesi ve sürekliliğinin sağlanması

 

2. EL HİJYENİ TANIMI VE GENEL KAPSAMI

Sosyal el yıkama: Sosyal hayattaki el temasını gerektiren kirli ya da kontamine tüm rutin işlemlerden sonra ellerin sadece su ve sabunla mekanik hareketler yardımıyla yıkanarak geçici mikroorganizmaların büyük bir çoğunluğunun uzaklaştırılmasıdır.

El Hijyeni: Ellerdeki geçici mikroorganizmaları öldürmek ve uzaklaştırmak için ellerin antimikrobiyal sabun ya da alkol bazlı antiseptikler yardımıyla yıkanması/ovalanması işlemidir. Amaç, kontamine olmuş eşya ya da enfekte hastadan ellere bulaşan mikroorganizmaların diğer hastalara geçişini önlemektir.

   Cerrahi el yıkama: Geçici mikroorganizmaların öldürülüp, uzaklaştırılması, kalıcı mikroorganizmaların ise mümkün olduğunca azaltılması amacıyla cerrahi ortamda cerrahi tüm girişimler öncesinde ellerin su ve antimikrobiyal sabunla yıkanarak fırçalanması esasına dayanır.

Alkol bazlı el antiseptiği: Koruyucu faktörler, yumuşatıcı, nemlendirici ilave edilmiş alkol (%70-90’lık izopropanol, %60’lık n-propanol veya %70’lik etanol) içeren ürünlerdir.

Antimikrobiyal sabun: Antiseptik özellikte kimyasallar içeren sabun.

Sabun: Antiseptik içermeyen genel amaçlı kullanılan sabun

Sosyal el yıkama idari kadroda görev yapan çalışanları, Hijyenik el yıkama hasta bakım hizmeti veren sağlık çalışanlarını, Cerrahi el yıkama invaziv işlem uygulamaya yönelik sağlık çalışanlarını kapsar.

 

3. KISALTMALAR

EKK: Enfeksiyon Kontrol Komitesi

EKH: Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

 

4. EL HİJYENİNİN HASTANE İÇİN ÖNEMİ

 El hijyeni sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların (SHİİ) ve antimikrobiyallere dirençli patojenlerin yayılımının önlenmesinde en önemli ve en basit infeksiyon kontrol önlemidir. Bu tür enfeksiyonların önlenmesi sağlık kuruluşu olan hastanemizde öncelikli amacımızdır.

 

5. SORUMLULAR

Program Sorumlusu: Enfeksiyon Kontrol Hekimi

Uygulama ve Takip Sorumlusu: Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

El hijyeni ekipmanlarının sürekliliği: Birim sorumluları, sorumlu hemşireleri, enfeksiyon kontrol hemşiresi

Alkol bazlı el antiseptikı tüketim oranlarının takibi: Lojistik birimi, Enfeksiyon kontrol hekim ve hemşiresi,  Kalite direktörlüğü, Bilgi işlem bölümü

 

El hijyenine uyum: Tüm hastane çalışanları

 

6. EL HİJYENİ İLE İLGİLİ TEMEL SORUMLULUKLARIMIZ

6.1. YÖNETİCİLERİMİZİN SORUMLULUKLARI: El hijyeni sağlamak için malzemelerin sağlanması, el hijyeni uygulamaları için gerekli fiziksel koşulları sağlama, ilgili komite ve çalışan geri dönüşlerinde istenilen düzeltici / önleyici faaliyetlerde yönetime düşen sorumlulukları ile ilgili yönetsel ve finansal destek vermek. El hijyeni eğitimlerinin yapılmasına, çalışanların uyumu ve motivasyonu için destek olmak ve el hijyeni uyum oranlarını kontrol etmek.

6.2. ÇALIŞANLARIN SORUMLULUKLARI: Sağlık Hizmetleri İlişkili Enfeksiyonlarının önlenmesi, hasta ve çalışan güvenliği sağlanması için el hijyeni ( gerektiğinde, uygun teknik ile doğru ve etkili el hijyeni) sağlamak. Hasta ve yakınlarına el hijyeni eğitimleri vermek.

 

7. SÜREKLİ İYİLEŞTİRME STRATEJİSİ

• El Hijyenini Sağlamaya Yönelik Uygulamalar

• Tüm birimlerde el hijyeninin sağlanması için koruyucu ekipmanlar standart olarak
  • Hastanenin tüm birimlerinde el yıkama lavaboları bulunmaktadır.
  • Lavabo başlarında sıvı sabun ve kağıt havlu
  • Hasta odalarında ve geçiş alanlarında alkol bazlı el antiseptikı
  • Yoğun Bakım ünitelerinde hasta başlarında ve izolasyon oda girişlerinde alkol bazlı el antiseptikı bulundurulur.
  • Gerekli olan alanlarda El Hijyeni Uygulaması Afişi (El Yıkama ve Alkol Bazlı El Antiseptik Kullanımını anlatan afişler)

 

7.2 El Hijyeni Eğitim Programı

• İlgili Prosedürler
  • El Yıkama Talimatı

7.2.2 El Hijyeni Eğitimleri

• El hijyeni eğitimi her yıl tüm hastane çalışanlarına en az 1 kez olmak üzere periyodik olarak meslek gruplarına göre planlanarak verilir. Meslek gruplarına göre verilen eğitimler
• El hijyeni eğitimi;
  • El hijyeninin önemi
  • El hijyeni endikasyonları
  • El hijyeni sağlama yöntemleri
  • Eldiven kullanımı ile ilgili kurallar
  • El antiseptikleri ile ilgili genel bilgileri
  • Alkol bazlı el antiseptikleri ile ilgili alınması gereken güvenlik önlemleri konularını

 

• Alkol bazlı el antiseptiklarının kullanım amaçları anlatılarak, yanıcı özelliğinden, ağız yolu ile alınmaması gerektiğinden ve başkaca bir temizlik/dezenfeksiyon amaçlı kullanılmaması gerektiğinden
• Verilen tüm eğitimler kayıt altına alınır.
• Hastalara ve hasta yakınlarına el hijyeninin önemini anlatan el hijyeni broşürleri verilir ve broşür kapsamında eğitim
• El hijyeni ile ilgili eğitimler yıllık eğitim planında yer almaktadır.

7.2.3  El Hijyenine Uyumun Arttırılması Faaliyetleri

• Birim bazında hizmet içi eğitimlerde el hijyeni konusu üzerinde
• EKK tarafından el hijyeni eğitimleri
• El Hijyeni Uygulaması afişleri tespit edilen alanlar için el yıkama lavabolarında
• Bilgi işlem departmanı ile işbirliği yapılarak hastanede kullanılan tüm bilgisayarlarda el yıkamanın önemini ifade eden el yıkama ekran koruyucuları oluşturulur.
• İnsan kaynakları ile iş birliği yapılarak tüm çalışanlara el hijyeninin önemine ilişkin hatırlatıcı e-mail atılır.
• El hijyenini ve önemini anlatan broşür ile hasta ve hasta yakınlarının el hijyeni farkındalıkları arttırılmaya çalışılır. Hastalara yatış sürecin ya da taburculukta el yıkamanın önemi hakkında bilgi verilir ve kayıt altına alınır.
• Oluşturulan ziyaretçi kuralları ile hasta yakınlarının özellikle yoğun bakım ünitelerine el hijyeni sağladıktan sonra girmesi sağlanır. (Örnek olarak Yoğun bakım üniteleri ziyaretçi kuralları)

 

7.3  El Hijyeni ile ilgili Genel Hastane Hedefleri

• Her yıl bölüm kalite hedefleri belirlenirken; el hijyeni uyumu için yıllık olarak ulaşmak istediğimiz el hijyeni uyum hedefimizi Enfeksiyon Kontrol Komitesi ve Bölüm Kalite Sorumluları tarafından belirlenir.
• Beklenen el hijyeni uyum oranı %70’dir.

 

7.4  El Hijyeni Uyumunun Değerlendirmesi Faaliyetleri

• El Hijyeni Gözlem Formu Çalışması
  • Yoğun bakım ünitelerinde çalışan personelin tamamını, kliniklerde ise en az %10 unu (seçilmiş poliklinikler dahil) kapsayacak şekilde 3 ayda bir analiz
  • Gözlem sonuçları servislere geri bildirim yapılır.
  • Gerekli istatistikî veriler hazırlanarak düzeltici önleyici faaliyetler ve eğitimler planlanır.
  • Epidemi şüphesi ya da riski olduğu durumlarda, ilgili kliniklerde gözlem sıklığı ve sayısı artırılır.
• Yapılan eğitimlerin içerikleri, katılım listeleri, dosya halinde Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi tarafından muhafaza edilir. Kayıtların bir örneği eğitim birimine
• Servis bazında kullanılan el antiseptiği ve sıvı sabun tüketimleriı iç istemlerden takip edilir. 3 aylık periyotlar halinde istatistiki takip yapılır.
• Her yıl bir önceki yılın ortalama 3 aylık kullanım miktarları servis bazında veya bölüm bazında hesaplanır.
• Çalışanların ‘’El Hijyeni Bilinci ve Uygulama Düzeyi ‘’ ulusal ve uluslararası geçerliliği olan ölçekler ile yılda bir ölçülür.
• El antiseptiği/ sıvı sabun kullanım oranlarında azalma varlığında EKH tarafından;

1. Stok miktarları gözden geçirilerek, stok fazlası nedeni ile istemin az olup olmadığı
2. Stok fazlası nedeni ile istem yapılmadığı durumlarda her hangi bir uygulama yapılmaz.
3. Birim bazında kullanım oranını azaltan sebep olarak hasta sayısında azalma olup olmadığına bakılır.

 

8. İLGİLİ DİĞER DOKÜMANLAR

• El Hijyeni Gözlem Formu
• El Hijyeni Yıllık Programı
• El hijyeni için 5 adım
• El Yıkama Talimatı

 

REFERANSLAR

1. Sağlık Hizmetlerinde El Hijyeni Konulu DSÖ Kılavuzu (Gelişmiş Taslak) Dünya Hasta Güvenliği Birliği 2005- 2006