Çocuk Hekimliğinin Rolü
Çocuk Sağlığında, Çocuk hekimliğinin ana amacı, çocukluk çağı boyunca (0-18 yaş), çocuklara ve ailelerine rehberlik yapmak, çocukların bedensel, bilişsel (zihinsel), psikolojik (duygusal) ve sosyal bakımdan en yüksek gizilgüce (potansiyele) erişebilmelerini sağlamaktır. Böylece, çocuklar sağlıklı, iyi yetişmiş genç erişkinler olurlar.
Süreğen (kronik) hastalığı (astım, şeker, böbrek, vd) bulunan çocuklarda, çocuk hekiminin görevi, gencin bedensel, zihinsel ve duygusal bakımdan olgunluğa eriştiği 22- 24 yaşlarına kadar sürebilmektedir.
Aslında, ceninin anne karnına düştüğü andan itibaren, hatta, çiftlerin çocuk sahibi olmayı planladıkları zamandan başlayarak kadın sağlığı ve gebe izlemi; uygun, güvenli koşullarda doğumun sağlanmasını da içine alacak biçimde gelişen ve bir bebeğin yaşama sağlıklı başlamasında çok önemli rolü olan süreç, çocuk hekimini de yakından ilgilendirir. Bu konuda, doğum ve kadın hastalıkları uzmanlarıyla işbirliği yapılması anne ve çocuk sağlığı, aile sağlığı açısından çok önemlidir.
Çocuk Sağlığını İzleme
Çocuk sağlığını izleme, çocukların sağlıklarını ve gelişmelerini teşvik etmek, hastalıkları önlemek amacı ile tüm çocukların fiziksel, duygusal, sosyal sağlıklarını belirli aralıklarla gözden geçiren bir programdır. Bu programın birçok amacı vardır:
Büyüme, gelişme, beslenme, davranışsal sorunlar, çocuklar için var olan hizmetlerin kullanımı gibi önemli çocuk sağlığı konularında yol göstermek;
Fiziksel (bedensel) büyümenin ölçülmesi ve kaydedilmesi;
Gelişmenin (zihinsel, dil, sosyal) izlenmesi;
Bağışıklama (aşılama) yoluyla hastalıkların önlenmesi;
Sağlığın sosyal belirleyicilerinin gözden geçirilmesi ve izlenmesi: Çocuğun geliştiği çevre- aile, akrabalar, mahalle, toplum ve kültür beyin gelişimini, genetiği, sağlığı etkiler. Olumsuz koşullarda yetişmiş çocuklarda beynin frontal (ön) lobunun hacmi ölçülebilir biçimde daha azdır.
Fiziksel muayene ve tarama testleri aracılığıyla anne babalar tarafından erken tanımayı kolaylaştırarak normalden farklı olan durumların belirlenmesi;
Sağlığın teşvik edilmesi ve sağlık eğitimi (beklentisel rehberlik): AİLELER VE TOPLUM İÇİN YAŞAM BOYU SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ hedeflenir;
Gerek sosyal, gerekse engellilik nedeni ile özel gereksinimleri olan çocukların belirlenmesi.
Türkiye’de, TC Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü tarafından, ilgili öğretim üyelerinin de katkılarıyla hazırlanmış, birinci basamak sağlık hizmetlerinde kullanılabilecek kapsamlı bir rehber mevcuttur; yeni bilgilerin ve deneyimlerin ışığında gerektikçe güncellenmektedir.
Önleme ve Tarama Konuları
Koruyucu bakım ve danışmanlık, pediyatrinin (çocuk sağlığı ve hastalıkları) en önemli ve temel konularındandır. Başlıca amaç, sağlık rutinlerinin sağlanması, sağlıklı ve güvenli yaşam davranışlarının yerleşebilmesi ve ailelerin desteklenmesidir. Başlıca önleme, tarama, danışmanlık konuları (alfabetik sırayla) aşağıdaki gibidir:
Ağız ve diş sağlığı
Bağışıklama (Aşı uygulamaları)
Beslenme (Anne sütü ile beslenmede emzirme danışmanlığı, tamamlayıcı beslenme, okul çağında ve gençlerde beslenme)
Demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi
D vitamini eksikliği
Fazla tartı ve şişmanlık (obezite)
Hiperkolesterolemi, hiperlipidemi
İşitme ve Görme
Kan basıncı
Kurşun zehirlenmesi
Osteoporoz
Sağlıklı ve güvenli davranışlar (yaşam alışkanlıkları):
Sigara, alkol, madde kullanımını önleme, kaza/ yaralanmalardan korunma, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan ve istenmeyen gebeliklerden korunma, şiddet ve istismardan korunma, fiziksel hareketlilik, sağlıklı beslenme
Tüberküloz (Verem)
TV, internet ve sosyal medyanın sağlıklı ve güvenilir kullanımını teşvik etme
Yaralanmaların önlenmesi ve kontrolü (Pediyatride ve Halk Sağlığında ayrı bir disiplindir.)
ÖZET
- Farklı alanlarda uzmanlaşmış sağlık çalışanları (hekim, hemşire, çocuk gelişim uzmanı, psikolog, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı, vd) çocuklara sağlık bakımının sunulmasında rol alır.
- Yaşa göre rutin yapılması gereken tarama testleri vardır.
- Aşı ile korunulabilen hastalıklar için rutin uygulanması gereken bir aşılama programı vardır. Rutin dışı olup ülkemizde mevcut aşılar hakkında aileler bilgilendirilmelidir. Aşı uygulamalarının sakıncalı olduğu durumlar pek azdır.
- Farklı yaşlarda gereken muayeneler, tarama testleri uygulanabilmeli, çocuk sağlığına ilişkin sık rastlanan sorunlar hakkında anne babalara kanıta dayalı, aile dinamiklerine uygun öneriler yapılabilmelidir.
- İyi bir sağlık bakımı sunabilmek için diğer sağlık çalışanları ile işbirliği yapılması önem kazanmaktadır.
- Büyüme, çocuk sağlığının göstergesidir. Çocuğun büyümesi hakkında ne zaman endişe duyulacağı bilinmelidir.
- Bebeklerin, doğumdan sonra ilk altı ay emzirilerek yalnız anne sütü ile beslenmeleri, altı aydan sonra uygun ek besinlerin anne sütü ile birlikte beslenmeyi tamamlaması desteklenmelidir.
- Çocukları ihmalden ve istismardan korumada sağlık çalışanlarının önemli bir rolü olduğu bilinmelidir.
- Sağlık çalışanları, ihmal ve istismar şüphesi bulunan vakaları gerekli kurumlara bildirmekle yükümlüdür.
