Çocukları Kazalardan Korumada Ailelere Verilecek Temel Bilgiler

Çocukları Kazalardan Korumada Ailelere Verilecek Temel Bilgiler

Çocukları Kazalardan Koruma konusu; koruyucu bakım ve danışmanlık, pediatrinin en önemli ve temel konularındandır. Çocuklar büyüyüp geliştikçe, çocuk hekimleri/çocuk sağlığına hizmet veren bireyler, sağlık rutinlerinin sağlanması, sağlıklı yaşam davranışlarının yerleşebilmesi için, ailelere yardım etmek üzere benzersiz fırsatlara sahiptirler. Aşağıda yer alan önleme ve tarama konularının (alfabetik sırayla) bilinmesi önemlidir:

• Ağız-diş sağlığı
• Bağışıklama
• Beslenme
• Demir eksikliği
• Fazla kilo ve obezite
• Hiperkolesterolemi, hiperlipidemi
• İşitme ve görme
• Kan basıncı
• Kurşun zehirlenmesi
• Osteoporoz
• Sağlıklı davranışlar
• Tüberküloz
• Yaralanmaların önlenmesi

Yaralanmaların önlenmesi:

Gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkelerde, kazalar/yaralanmalar çocuklarda ölüme yol açan nedenler arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Gelişmiş ülkelerde, bir yaşın altında beşinci, bir yaşın üzerinde ilk
2sıradadır.

Dünyada her gün yaklaşık 2500 çocuk, kazalara bağlı olarak hayatını kaybetmektedir. Kazalar, aynı zamanda, sağlıklı yaşam yıllarını kısaltan önemli bir engellilik nedenidir. Kanıtlanmış önleme yöntemleri her yerde (kapalı ve açık alanlarda) uygulanabilirse kazalara bağlı ölümlerin yarısı önlenebilir. Kanıta dayalı önleme yöntemlerinden biri de, bireysel danışmanlıktır.

Ölümcül olmayan kazalar arasında, 0-14 yaş grubunda düşme, 15 yaşın üzerinde çarpma (kendisi ya da başkaları tarafından) ilk sıradadır.

Motorlu Taşıtlarda (Araç içi) Güvenlik:

Gelişmiş ülkelerde, 1-14 yaş grubu çocuklarda, motorlu taşıt kazaları önde gelen ölüm nedenidir. Yaşa uygun güvenlik koltuklarının ve güvenlik kemerlerinin kullanılması, bu ölümleri dramatik biçimde azaltmaktadır. Güvenlik koltuklarının yaşa göre çeşitleri ve kullanım ilkeleri vardır.

Bisiklette Güvenlik:

Bisiklet kullanımı, ülkemizde de giderek artmaktadır. Koruyucu başlıklar (kask), bisiklet yaralanmalarında ciddi beyin hasarı oluşumunu %88’e kadar azaltmaktadır. Başlık, çarpma sırasında oluşan enerjinin bir kısmını emer, enerjiyi daha uzun bir zamanda daha geniş bir alana dağıtır. Kafatası tarafından yaratılan koruma ile birleşen bu önlem ciddi yaralanmaların çoğunda beyni korumaya yardımcı olur. Bir çarpışma sırasında kullanılmış olan koruyucu başlık tekrar kullanılmamalı, değiştirilmelidir. Bisiklet süren ya da bisiklette yolcu olan tüm çocuklar, tüketici güvenlik standartlarına uygun birer başlık kullanmalıdır. Başlığın başa uygun olması, alnı örtmesi, çeneden bağlanması ve bağ ile çene arasında uygun bir boşluğun bulunması önemlidir. Reflektif giysiler kullanılmalı, karanlıkta bisiklet sürülmemelidir.

Yaya Güvenliği:

On yaşından küçük çocukların caddede karşıdan karşıya geçmelerine izin verilmemelidir. Çocuklara, okul servislerine/motorlu taşıtlara binmeden önce ve indikten sonra araçtan güvenli uzaklıkta (bir metreden fazla) durması gerektiği öğretilmelidir. Yaya olarak görünür olmak -açık renkte, karanlıkta reflektif giysilerin kullanımı- önemlidir.

Karyolada / Beşikte Güvenlik:

• Süt çocuğu karyolalarında parmaklık aralıkları 6 cm’den daha geniş olmamalıdır.
• Alçak beşiklerde kenarlar, yataktan en az 25 cm. yükseklikte yer almalıdır. Yüksek beşiklerde bu uzaklık en az 65 cm. olmalıdır. Karyola kenarları kendiliğinden açılmamalıdır.
• Yatak ile karyola uyumlu olmalıdır.
• Çocuğun boyu 90 cm’i geçince kullanılmamalıdır (2-2,5 yaş). Bu yaştan sonra çocuk, genç yatağına geçirilmelidir. Ancak, dört yaşına kadar kenar koruyucuları ve yerde yumuşak yaygılar gerekir.

Uykuda Güvenlik (Ani Bebek Ölümü riskinin önlenmesi)

• Bebekler uyurken, dinlenirken ya da yalnız bırakıldıklarında her zaman sırtüstü yatırılmalıdır.
• Boyun ve sırt kaslarının güçlenebilmesi için, uyanıkken gözlem altında, kısa süreli yüzükoyun- karınları üzerine- yatırılabilir.
• En güvenli uyku yeri, anne- babasının ya da bakıcısının yatağının yanında bulunan kendi beşiği/ yatağı ya da ayrı, güvenli bir uyuma yüzeyidir.
• Yatakta yastık, kalın örtü, içi doldurulmuş oyuncak, herhangi bir eşya bulunmamalıdır.
• Araştırmalar, emzik kullanımının ani bebek ölümü riskini azalttığını göstermiştir.

Yürüteçler:

Yaralanmaya yol açabildiklerinden, normal kas kontrolünü ve mental gelişimi olumsuz etkilediklerinden yürüteç kullanılması tavsiye edilmemelidir.

Merdivenler:

Evde merdiven varsa, bebek emeklemeğe/ayağa kalkmaya başladığında, merdivenlerin tepesine, daha iyisi aşağıya da güvenlik kapısı yerleştirilmelidir.

Zehirlenmeler ve Madde Alımı:

Çocuklar, en çok 1- 3 yaşları arasında zehirlenme riski taşırlar. İlaçlar, vitaminler, temizlik ürünleri ve kimyasal sıvılar çocukların ulaşamayacağı biçimde kilitli dolaplarda saklanmalıdır. Anne babalara, ilaçları çocuklara şekere benzeterek vermemeleri öğütlenmeli, her kimyasal madde kendi kabında saklanmalıdır. Evdeki büyükler, çocuğun bakımını üstlenen herkes bilgilendirilmelidir. Anne babalara, madde alımı/ zehirlenme karşısında ne yapacakları öğretilmeli, bölgesel/ulusal zehir kontrol merkezinin (Sağlık Bakanlığı, 114) telefonuna hemen ulaşılabilmelidir.

Yanıkların Önlenmesi

• Merkezi su ısıtıcı 48 derece C (120 F)’den daha yüksek sıcaklığa ayarlanmamalıdır.
• Çalışan duman alarmı evin her düzeyine yerleştirilmeli ve aylık kontrolleri yapılmalıdır.
• Ev yangınlarının çoğundan, tam söndürülmeyen sigara kalıntıları sorumludur.
• Yukarıda sayılan kanıta dayalı önlemlerin dışında sıcak sıvılarla, yüzeylerle, elektrikle ve kimyasal maddelerle yanığı önlemek için uygun düzenlemeler gerekir.

Boğulma:

Çocuklar, beş cm’den daha az derin suda boğulabilirler. Çocuklar banyo küvetinde, su kovalarının yanında, havuzda, havuz çevresinde yalnız bırakılmamalıdır. Eve ait havuz varsa, çevresi korunmalıdır.

Ateşli Silahların Güvenliği:

Evlerinde silah bulunan çocuklar kendilerini, arkadaşlarını, aile üyelerini vurarak yaralama/yaralanma riski taşırlar. Evde silah bulundurulmamalı, zorunlu ise kilitli ve içi boş olarak saklanmalıdır. Evde ya da çocuğun bulunduğu yerlerde silah bulunma durumu ve yapılacaklar anne baba ile konuşulmalıdır.

Çim Biçme Makineleri:

Bu makineler, 16 yaşından sonra sürülebilir.

Arazi Araçları

Araç kullanma ehliyeti olmayan gençler kullanmamalı, yolcu ise yüz koruyucuları da içeren motosiklet kaskları, göz koruyucuları ile koruyucu, reflektif giysiler kullanılmalıdır. Yolda ya da geceleri kullanılmamalıdır.

Prof. Dr. Serpil UĞUR BAYSAL
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri)