Her tarafım ağrıyor, ağrım tüm vücudumda dolaşıyor, enerjim yok, çok güçsüzüm, hayattan zevk almıyorum, …uykudan dinlenmiş uyanamıyorum, hep yorgunum defalarca doktora gittim! “tüm tahlilleriniz-filimleriniz normal, bir şeyin yok” dediler.. Ailem hasta olduğuma inanmıyor, beni kimse anlamıyor, sinirlerim bozuldu
DİYORSA BİR HASTA : FİBROMİYALJİ DÜŞÜNÜLMELİDİR
Fibromiyalji sendromu (FMS); kasları, ligamanları, kirişleri etkileyen, yaygın kas ağrıları ve vücudun birçok bölgesinde aşırı hassasiyetle seyreden kronik, multisistemik bir hastalıktır. Oluşturduğu şiddetli ağrı ve yorgunluk nedeni ile kişinin hayatını büyük ölçüde olumsuz etkilemektedir.
FMS ikinci en sık görülen romatizmal hastalık olup tüm romatolojik tanıların %20’sini oluşturmaktadır. Kadınlarda erkeklere oranla 4-9 kat daha fazladır. Çoğunlukla orta yaşlarda görülmekle birlikte çocukluk döneminde ve ileri yaşlarda da görülebilir. En sık görülme yaşı 40-50 yaş arasındadır. Günümüzde çağın hastalığı haline gelmiştir.
FİBROMİYALJİ NEDEN GELİŞİR
Günümüze kadar yapılan çalışmalarda, Fibromiyalji’li hastalarda gelişen yaygın ağrının ve ağrı hassasiyetinin nedeni tam olarak aydınlatılamamıştır. Ailesel, genetik, çevresel, nörolojik, endokrin gibi bir çok faktörün birlikte rol aldığı düşünülmektedir.
FMS’li hastaların birinci derece akrabalarının FMS’ye yakalanma olasılığının, olmayanlara göre daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Kardeşinde FMS olanlarda 13,6 kat fazla FMS görülmektedir.
Ağır çalışma koşulları, stres, aşırı yorgunluk, geçirilmiş viral enfeksiyonlar, omurga hastalıkları, fiziksel/ ruhsal travmalar, depresyon, geçirilmiş kazalar FMS gelişimi için risk faktörleridir.
FİBROMİYALJİ GERÇEK BİR HASTALIK MIDIR?
FMS de laboratuvar tetkikleri normaldir. FMS ‘ye özgü radyolojik görüntüleme bulgusu saptanmamıştır. Bu nedenle uzun yıllar bedensel bir hastalık olarak kabul edilmemiş, hastalığa eşlik eden anksiyete- depresyon gibi duygu durum değişiklikleri, uyku bozuklukları nedeniyle psikolojik bir hastalık olarak düşünülmüştür. 1990 yılında American College of Rheumatology tarafından ilk kez tanı kriterleri yayımlandıktan sonra ayrı bir hastalık olarak tanımlanmaya başlanmıştır.
FİBROMİYALJİLİ HASTA BAŞVURU ŞİKAYETLERİ
Yaygın, kronik ve inatçı kas iskelet sistemi ağrısı ile birlikte olan yorgunluk. Ağrı sıklıkla derin kas ağrısı, katılık, acıma, yanıcı veya zonklayıcı olarak tanımlanır. Ayrıca hissizlik, karıncalanma veya kollarda ve bacaklarda gezinen ağrıdan yakınabilirler. Kas ağrısı sürekli, belli düzeyde vardır, hatta hasta bu ağrının varlığına alışır. Yumuşak dokularda ve eklemlerde şişlik hissi, genellikle sabahları olan kas katılığı, sersemlik hissi, baş dönmesi, denge bozukluğu, baygınlık hissi de sık görülebilir. Ağrılı adet, çene ağrısı, migren, dikkat dağınıklığı, ishal-kabızlık semptomlara eşlik edebilir
Stres, hava değişikliği, uykusuzluk, ağır aktiviteler hastanın şikayetlerini artırabilir.
TANI
Hastanın öyküsü, hekimin klinik muayenesi ve sınıflandırma kriterlerine dayanır. Özel bir laboratuvar testi ya da radyolojik görüntülemesi yoktur.
FMS’nin tanısı için 1990 yılından beri kullanılan kriterler yaygın ağrı şikayetinin en az üç ay sürmesi ve vücut üzerinde tanımlanmış 18 noktadan en az 11 tanesinde hassasiyetin olmasını içerirken, en son 2016 yılında yenilenmiştir. Buna göre yakınmaların en az üç aydır devam etmesi, hastanın ağrı hissettiği bölgelerin sayısı ve semptomların şiddetinin ölçüldüğü anket değerlendirilmektedir
Hastanın farklı hastalıklarının olması Fibromiyalji tanısını dışlamaz.
TEDAVİ
FMS tedavisinde ana amaç:
Kronik yaygın ağrıyı ve başlıca semptomlarını azaltmak;
Çok yönlü tedavi yaklaşımlarıyla hastanın sağlıkla ilgili hayat kalitesini arttırmaktır.
Bu amaçla ilaç tedavisi ve ilaç dışı tedavi yöntemleri kullanılır.FMS hastalarının büyük çoğunluğunun ilaç dışı tedavi yöntemlerini tercih etmektedir.
İLAÇ TEDAVİSİ
-Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, antidepresanlar ve anti epileptik ilaçlar basamak tedavisi şeklinde önerilir.
İLAÇ DIŞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ
1. HASTA EĞİTİMİ :
- Hastaya FMS hakkında bilgi verilmeli, yaşamı tehdit etmeyen, sakat bırakmayan ama gerçek bir hastalık olduğu anlatılmalı
- Fazla çalışma, stres, depresyon, duruş bozukluğu, düzensiz uyku, travma gibi faktörlerin şikayetlerini artırabilrceği söylenmelidir.
2. EGZERSİZ
- Stresin azaltılması, kas gücü ve dayanıklılığın korunması, artırılması ve uygun postürün sağlanmasında egzersiz tedavisi etkilidir.
Egzersiz kişiye özel planlanmalıdır
Aerobik egzersizler (tempolu yürüme, koşma, bisiklet, kayak, kürek, yüzme vb.)
• En az günde 20 dk; haftada 2-3 kez yapılmalı, sağlıklı yaşamın devamı için yaşam şekli haline getirilmelidir
Kuvvetlendirme egzersizleri: hafta da 2-3 kez; her seans 8-10 tekrarlı olacak şekilde. Germe egzersizleri: Ağrı, postür, ve hasssiyet üzerine etkilidir
Plates, yoga
3. FİZİK TEDAVİ UYGULAMALARI
Elektroterapötik uygulamalar (TENS vb..)
Hidroterapi-Balneoterapi (kaplıcalar)
Masaj
4. AKUPUNKTUR
5. BESLENME UYGULAMALARI
FMS hastalarında sağlıklı beslenme önerileri ve hedef ağırlığa ulaşılmasını destekleyen beslenme önerileri dışında özel bir beslenme uygulaması önerilmez. Gazlı içecekler, sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş et, koruyucu eklenmiş paket gıdalar ağrının beyine iletilmesini artırabilir, bu nedenle bu gıdaların tüketilmesi önerilmez. Düzenli günlük sebze ve meyve, balık yemek fibromiyalji hastalarında ağrının azaltılmasında yardımcı olabilir.
6. OZON UYGULAMASI
7. HACAMAT (KUPA)
SONUÇ
• Fibromiyalji sendromu gerçek bir hastalıktır.
• Çaresiz değilsiniz.
• Ağrı ile yaşamak kaderiniz değildir.
• Uygun bir tedavi ile ev ve iş hayatınızda sizi kısıtlamayan, aktif bir hayat sürebilirsiniz.
