YENİDOĞAN SARILIĞI NEDİR?
İnsan hayatının ilk 28 günlük sürecine YENİDOĞAN DÖNEMİ denir. Zamanında doğan bebeklerin % 60’ında erken doğan bebeklerin ise % 80 inde görülür. Sarılık, bilirubin adı verilen bir maddenin kandaki seviyesinin yükselmesi sonucu deride oluşan sarı pigmenttir.
YENİDOĞANIN SARILIK OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Sarılık en iyi gün ışığı veya floresan lamba altında görülür. Sarılık önce yüzde başlar. Billunlin seviyesi arttıkça gözler gövde kollar ve bacaklara doğru ilerler. Parmakla hafifçe burun ya da karın cildine bastırılıp el kaldırıldığında sarı renk fark edilir.
SARILIK BEBEKTE BAŞKA NE GİBİ BELİRTİLER GÖRÜLÜR?
Kanda yükselen bilirubin bebekte uyku yapar. Bebek uykuya meylettikçe emme zayıflar. Bu durumda beslenme yetersizliği ne bağlı olarak bilirubin daha da yükselir. Billirubin düzeyi arttıkça bebek tiz sesle ağlamaya başlar, başını geriye doğru atar, kas tonusu artar. Havale geçirebilir. Geç dönemde sekol olarak zeka geriliği, işitme kaybı, görme kaybı, nöromotor gerilik görülebilir.
BEBEĞİMDE SARILIK OLDUĞUNU FARK ETTİĞİMDE NE YAPMALIYIM?
Bebeğinizin sarılık olduğunu fark eder etmez beklemeden sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Bebeğinizi değerlendiren hekim bebeğinizin muayene bulgularına göre bilirubin seviyesi bakıp bakmayacağına karar verir. Gerekirse takibe alır. Hangi bebekler sarılık için risk altındadır.
- Erken doğan, düşük kilolu olan yenidoğanlar.
- Anne ile bebek arasında kan grubu uyuşmazlığı olan Anne 0 / Bebek A-B-AB= AB0 uyuşmazlığı Anne Rh (-) / Bebek (+) = Rh uyuşmazlığı vardır.
- İlk 24-48 saat içinde sarılığı başlayanlarda.
- Doğum sırasında kafa derisi altında kanaması olan
- İlk kakasını geç yapan, kilo kaybı olan iyi beslenemeyen bebekler
YENİDOĞAN BEBEKLER NEDEN SARILIK OLUR?
Yenidoğanda görülen sarılıklar başlıca 2’ye ayrılır;
- FİZYOLOJİK SARILIK
Bebeğin karaciğerindeki bazı enzimlerin aktivasyonunda gecikme sunucu oluşur. Genellikle 3-4 gün başlar. 7-10 gün arasında geriler. Billurubin düzeyi 12 mg / dl yi geçmez. Herhangi bir tedavi gerektirmez.
- PATOLOJİK SARILIK
Risk faktörü taşıyan yenidoğanlarda görülür. Erken başlar. 15-25 mg / dl düzeylerine kadar yükselebilir. Hastanın gününe, doğum kilosuna ve risk faktörüne göre tedavi düzeyi belirlenir. Tedavide gecikme olursa geri dönüşü olmayan şekilde sonuçlanabilir.
YENİDOĞAN SARILIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
- FOTOTERAPİ (IŞIK TERAPİSİ)
Bebeğin doğum yaşına, kilosuna ve premetüre olup olmamasına göre belli çizelgeler oluşturulmuştur. Bu çizelgelere göre bilirubin belli bir seviyesi bulduğunda tedaviye başlanır. Bebeğiniz özel bir ışık kaynağı altına yerleştirilir. Mavi-yeşil spektrumda ışık kaynağı kullanılır. Bu ışık bilirubinin idrar ve dışkı yoluyla vücuttan atılmasını sağlar. Fototerapi bebeğe herhangi bir şekilde zarar vermez. Bebeğin gözleri ışıktan zarar görmemesi için kapatılır. Bazen yan etki olarak ciltte kırmızı döküntüler, bronzlaşma veya sık ve sulu dışkılamaya neden olabilir. Aralıklarla bebeğin kanı alınarak bilirubin düzeyinin güvenli sınıra düşüp düşmediği kontrol edilir. Işık tedavi sonlandırıldıktan bir iki gün sonra bilirubin seviyesi genellikle tekrar yükselir. Bu dönemde de doktor kontrolü tavsiyesi edilir.
- İNTRAVENÖZ İMMUNOGLOBULİNLER
Eğer sarılık anne ve bebek arasındaki kan grubu farklılıklarına bağlı ise bu durumda anneden geçer antikorlar kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasına neden olabilir. İntravenöz immuno globülin uygulaması ile antikor düzeyi azaltılabilir ve kan değişimi riskini azaltabilir.
- KAN DEĞİŞİMİ
Ciddi sarılık vakalarında, diğer tedavilere yanıt alınamadığında bebeğin kanının değiştirilmesi gerekebilir. Sonuç Olarak
- Erken taburculuk nedeni ile çoğunlukla ayakta izlenen bebeklerin sorunudur.
- Tedaviye başlamadan zaman önemlidir.
- Acil servislere en çok başvuru nedenleri arasındadır.
- Çocuk acil servislerinin sarılıkla başvuran yenidoğanlara yönelik yaklaşımı önemlidir.
Yenidoğan sarılığı sık olarak görülmesine ve birçok bebekte de kendiliğinden geçmesine rağmen bu durum her bebek için geçerli değildir. Hangi yenidoğanda biluribin düzeyinin tehlikeli seviyeye ulaşacağı her zaman tahmin edilemeyeceği için bebeğinizin ilk üç-beş gün içerisinde bir doktor tarafından görülmesi çok önemlidir.
Böylece, tedavi edilmediğinde kalıcı problemlere neden olabilecek bir hastalığı kolaylıkla önlemiş olursunuz.
