BESİN ALERJİSİ NEDİR?
Besin alerjisi bağışıklık sisteminin belirli bir besine karşı yanlış ve aşırı reaksiyon göstermesi ile ortaya çıkar. Çocuklarda besin alerjisi görülen alerjilerin en önemli nedenlerindendir.
BESİN ALERJİSİ KİMLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜR?
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
- Ailede alerji öyküsü (astım, atopik dermatit, alerjik rinit) varlığı
- Atopik dermatit varlığı
- Sezaryen doğum
- İlk 6 ay anne sütü almama
- Erken ya da uygunsuz ek gıda başlangıcı
- Prematürite ve barsak bariyerinin olgunlaşmamış olması
- Çevresel faktörler: Sigara dumanı, hava kirliliği, fazla antibiyotik kullanımı, bağırsak mikrobiyotasında bozulmalar
Bu risk faktörleri, çocuğun alerjik hastalıklar geliştirme ihtimalini artırır.
BESİN ALERJİSİ HANGİ HASTALIKLARLA BİRLİKTE GÖRÜLÜR?
- Besin alerjisi sıklıkla atopik hastalıklar ile birliktedir:
- Atopik dermatit (egzama)
- Alerjik rinit (saman nezlesi)
- Astım
- Eozinofilik özofajit
- Besin proteinine bağlı enterokolit sendromu (FPIES)
- Gastrointestinal reflü benzeri bulgulara eşlik edebilir
Bazı bebeklerde kolik benzeri ağrılar ve büyüme geriliği de görülebilir.
EN SIK ALERJİ YAPAN BESİNLER
- İnek sütü
- Yumurta
- Fıstık, fındık, ceviz gibi kuruyemişler
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri
- Buğday
- Soya
Bebeklerde en çok inek sütü ve yumurta, büyük çocuklarda kuruyemiş ve deniz ürünleri etkindir.
BELİRTİLER NELERDİR?
Şikâyetler genellikle dakikalar–saatler içinde ortaya çıkar.
Cilt:
- Ürtiker (kurdeşen)
- Egzama alevlenmesi
- Yüzde, dudakta, göz çevresinde şişme
Sindirim sistemi:
- Kusma
- Karın ağrısı
- İshal
- Kanlı mukuslu dışkı (özellikle inek sütü alerjisinde)
Solunum:
- Hışıltı, öksürük
- Nefes darlığı
Ciddi reaksiyon: Anafilaksi
- Nefes darlığı, hırıltı
- Yaygın şişme
- Baş dönmesi, bayılma
Bu durumda 112’yi arayın ve en yakın acile başvurun.
BESİN ALERJİSİ TANISI NASIL KONUR?
Çocuk Alerji Uzmanı, Çocuk Sağlı ve Hastalıkları Uzmanı tarafından:
1. Ayrıntılı öykü ve fizik muayene
2. Cilt prik testi
3. Spesifik IgE testi
4. Gerekli durumlarda:
Eliminasyon diyeti
Besin yükleme testi (altın standart)
Uygunsuz ve kontrolsüz testler yanlış tanıya yol açabilir, bu nedenle uzman değerlendirmesi önemlidir.
BESİN ALERJİSİ TEDAVİ VE YÖNETİMİ
-Alerjen besinden kaçınma temel tedavidir.
-Gerektiğinde antihistaminik ve kortikosteroid ilaçlar kullanılabilir.
-Anafilaksi riski olanlara adrenalin oto-enjektör reçete edilir ve eğitim verilir.
-Bazı seçilmiş hastalarda oral immünoterapi (besine alıştırma tedavisi) uygulanabilir.
ÇOCUĞUMUN ALERJİSİ GEÇER Mİ?
İnek sütü ve yumurta alerjisi çoğu çocukta yaşla birlikte düzelir.
Kuruyemiş ve deniz ürünleri alerjileri daha kalıcıdır.
Düzenli takipler, düzelme sürecinin doğru yönetilmesini sağlar.
AİLELERE ÖNERİLER
Etiket okumayı alışkanlık hâline getirin
Restoran/kafe gibi yerlerde alerjiyi mutlaka bildirin
İlk kez denenecek besinlerde küçük miktar ile başlayın
Okul ve bakıcı mutlaka bilgilendirilmeli
Yanınızda doktorunuzun önerdiği acil ilaçlar olmalı
SAĞLIKLI BESLENME ÇOK ÖNEMLİ
Alerji nedeniyle çıkarılan besinlerin yerine dengeli ve yeterli alternatifler konulmalıdır. Katkı maddeli ürünlerden uzak durulmalıdır. Diyetisyen ve çocuk alerji uzmanı iş birliği önerilir.
