Duygusal Açlık ve Yeme Davranışı
Genel Olarak
‘Şöyle güzel bir hamburger olsa da yesek’, ‘Canım çok sıkkın ancak dondurma düzeltebilir’. Çoğumuz bu tarz cümleleri gün içerisinde birçok defa düşünüyor ve sonrasında eyleme geçiriyoruz. Yeme arzularımız, stresli bir yaşam biçimi ve bastırılmış duygulara doğal bir tepkidir. Kendimizi duygusal açıdan iyi hissedebilmek için yemeklere sığındığımız zamanlar olur; özellikle negatif duygularla başa çıkmada yemekler bizim en iyi dostumuz ve psikolojik desteğimiz haline gelir. Duygusal yeme, bireylerin stres durumuna yanıt oluşturduğu gibi, duygu durumunu geçici olarak olumlu yönde etkileyebilir.
Duygusal açlık ile fiziksel açlık birbirinden farklıdır ve karıştırılmamalıdır. Duygusal açlık aniden başlar ve fiziksel belirti göstermez. Duygusal açlığın temelinde korku, öfke, utanç ve gerginlik gibi duygular yer alır.
Duygusal Açlığın 8 Özelliği
- Aniden başlar
- Belirli yiyecekleri arzular
- Midemiz değil, aklımız karar verir
- Acildir
- Üzüntü duygusu barındırır
- Mide doluyken bile durmaz, kesilmez
- Yemeye ilişkin suçluluk duygusu hakimdir
- Farkında olmadan yenir
Yiyeceklerin Duyguları
Yemek yerken hangi duyguların bizi hangi yiyeceklere yönlendirdiğini merak ettiniz mi? Aşağıda en sık arzulanan yiyecekler ve bu yiyeceklerin duygusal anlamları yer alıyor:
| Yiyecek | Duygusal Anlamı |
| Çikolatalı kek | Terk edilme korkusu, içini rahatlatma ve güvenin tazelenmesi |
| Hamburger | Motivasyon ve güç hissetmek |
| Bira | Sıkıntıdan kurtulmayı amaçlamak |
| Kızarmış ekmek | Hayal kırıklığı hissetmek |
| Çikolata | İlişki sorunları kaynaklı endişeli, kendine güvensiz hissetme |
| Kurabiye | Yanlış karar almaktan korkma |
| Tiramisu | Gerginliği ortadan kaldırıp enerjik hissetme |
| Hindistan cevizi | Sevgi ve eğlence arzulama |
| Kuru üzüm | Hayatın çekilmez olmasına üzülmek |
| Jelibon | Heyecan eksikliği |
| Cheesecake | İlişkide korku |
| Tavuk | Moral bozukluğu, bitkinlik |
| Acı biber | Stres içinden çıkış yolu istemek |
| Cips | Aşırı stres ve huzursuzluk |
| Çikolatalı dondurma | İlişkide yaşanan hayal kırıklığı |
| Makarna | Öfke, utanç ve kapana kısılmış hissetme |
| Yoğurt | Doğru yöne itilme isteği |
| Naneli çikolata | Tartışmalı ilişki yüzünden tükenmişlik |
| Turta | Kaçıp kurtulmak, problemli düşünceleri engellemek |
| Mayonez | Kaygı, desteklenmeyi arzulamak |
| Kuruyemişler | Başkalarına yakınlaşmayı istemek |
Duygusal yemenin erken teşhisi, kiloyu kontrol altına almak, yeme bozukluklarını önlemek ve tedavi sürecini desteklemek açısından önemlidir. Unutmayalım ki yemek seçimi bizim kontrolümüzde. Duygusal açlık hissettiğimizde, midemizi değil ruhumuzu beslemeliyiz.
Ek Bilgilendirme: Duygusal Açlıkla Başa Çıkma Yolları
Duygusal açlık, yalnızca bir alışkanlık değil, aynı zamanda farkındalık gerektiren bir davranış kalıbıdır. Aşağıdaki öneriler, bu davranışı fark etmek ve yönetmek adına önemli adımlar sunar:
- Duyguyu Tanımlayın: Yemek yemeden önce kendinize “Gerçekten aç mıyım, yoksa sadece üzgün müyüm?” sorusunu sorun. Duygunuzu tanımak, davranışınızı fark etmenin ilk adımıdır.
- Alternatif Uğraşlar Edinin: Yürüyüş yapmak, nefes egzersizi uygulamak, bir arkadaşla konuşmak veya meditasyon yapmak gibi faaliyetler, duygusal açlığı yönetmenize yardımcı olabilir.
- Yemek Günlüğü Tutun: Ne yediğinizi, neden yediğinizi ve o sırada nasıl hissettiğinizi yazarak duygusal tetikleyicileri daha net gözlemleyebilirsiniz.
- Sağlıklı Alternatifler Hazır Bulundurun: Duygusal açlık geldiğinde elinizin altında sağlıklı atıştırmalıklar (badem, yoğurt, taze meyve) bulundurmak, bilinçsiz aşırı yemeyi engeller.
- Profesyonel Destek Alın: Duygusal yeme davranışı, bazı bireylerde daha derin psikolojik temellere dayanabilir. Uzman bir psikolog veya beslenme danışmanından destek almak uzun vadeli çözümler için önemlidir.
Duygulara Yemekle Değil, Şefkatle Yaklaşın
Unutmayın; yemek, biyolojik bir ihtiyaçtır ama duygular duygusal olarak karşılanmalıdır. Kendinize karşı anlayışlı ve nazik olun. “Yine başaramadım” demek yerine, “Bu sefer kendimi fark ettim” demeyi öğrenin. Her farkındalık, iyileşmeye atılmış küçük ama değerli bir adımdır.
Duygusal Yeme ile Baş Etmede Farkındalık Egzersizi
Aşağıdaki basit egzersizi her yemek yemeden önce birkaç dakika uygulayabilirsiniz:
- Gözlerinizi kapatın.
- 3 derin nefes alın, nefes alış ve verişlerinize odaklanın.
- Şu anda ne hissediyorsunuz? İsmini koyun: “Üzgünüm, gerginim, yalnızım.”
- Bu duygu sizi yemek yemeye mi yönlendiriyor?
- Şu anda fiziksel olarak aç mısınız? Yoksa sadece ruhsal bir boşluğu mu doldurmak istiyorsunuz?
Bu egzersiz, alışkanlıklarınız üzerinde düşünmenizi ve otomatikleşmiş yeme davranışlarını yeniden yapılandırmanızı sağlar.
Son Söz
Duygusal açlık, modern yaşamın hızlı ve stresli temposunda çoğu kişinin farkında olmadan içine düştüğü bir alışkanlık döngüsüdür. Ancak bu döngüyü fark etmek ve onun dışına çıkmak mümkündür. Yeme davranışlarımızı tanıdıkça, duygularımıza karşı daha şefkatli ve dengeli bir ilişki kurabiliriz. Çünkü bazen ihtiyacımız olan şey bir tabak makarna değil, bir parça anlayış ve içten bir kucaklamadır.
Kaynaklar
Virtue, D. (2020). Duygusal Açlık. (Çev. P. Korkmaz). İstanbul: Destek Yayınları.
Psikoloji
