GASTRİT NEDİR?
Gastrit, mide iç astarının (mukoza) iltihaplanması ve tahriş olmasıdır. Birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen gastrit, mide salgılarının artması veya azalması sonucu oluşur. Mide mukozasının kendi kendini tahrip etmesi, midenin daralması, genişlemesi ve kanlanmasının bozulması gibi problemlere yol açar. Gastrit, akut veya kronik olarak seyredebilir ve kişiden kişiye farklı belirtiler gösterebilir.
Gastrit, mide mukozasının uzun süreli tahribatı sonucu gelişen bir hastalıktır. Midenin asit salgısının artması veya azalması, mikrobik enfeksiyonlar, stres, ilaç kullanımı, alkol tüketimi gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Gastrit hastalarının bazıları herhangi bir belirtiye sahip olmazken, bazılarında ise mide ağrısı, yanma, bulantı, kusma, iştahsızlık gibi belirtiler görülebilir.
Gastrit, erken teşhis edilip uygun tedavi yöntemleri uygulanırsa genellikle iyileşebilen bir hastalıktır. Ancak tedavi edilmediği takdirde, mide ülseri, kanama ve hatta mide kanseri gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
GASTRİT BELİRTİLERİ NEDİR?
Gastrit hastalarında görülen başlıca belirtiler şunlardır:
Mide ağrısı veya yanması
Karın bölgesinde şişkinlik
Bulantı ve kusma
İştahsızlık
Hazımsızlık
Erken doyma hissi
Ekşime ve reflü
Kabızlık veya ishal
Ağız içinde yanma hissi
GASTRİT TÜRLERİ
Gastrit, nedene ve oluşum şekline göre çeşitli türlere ayrılır:
Akut Gastrit:
Ani ve şiddetli mide iltihabı
Genellikle stres, ilaç kullanımı, aşırı alkol tüketimi gibi nedenlerle ortaya çıkar
Kısa sürede düzelme gösterebilir
Kronik Gastrit:
Uzun süreli mide iltihabı
Genellikle Helicobacter pylori bakterisi, otoimmün hastalıklar, safra reflüsü gibi nedenlerle oluşur
Tedavi edilmezse mide ülseri ve kanser riskini artırır
Eroziv Gastrit:
Mide mukozasında derinleşen yaralar oluşur
Sıklıkla stres, ilaçlar, alkol gibi etkenlerle tetiklenir
Kanama ve perforasyon riski yüksektir
Atrofik Gastrit:
Mide mukozasında kalıcı hasarlar oluşur
Mide asidi salgısında azalma görülür
Mide kanseri riskini artırır
Özel Tip Gastritler:
Otoimmün gastrit
Radyasyon gastritis
İlaç kaynaklı gastrit
Safra reflüsüne bağlı gastrit
GASTRİT TEDAVİSİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKİLENLER
Gastrit tedavisinde beslenme programının oluşturulması, oldukça özenli ve kişiye özel bir süreçtir. Aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
Kişinin gastrit türü, belirtileri ve mevcut sağlık durumu dikkate alınmalıdır.
Besin tüketiminin sıklığı, porsiyon miktarları, öğün sayısı gibi hususlar düzenlenmelidir.
Beslenme programı, sindirimi kolaylaştıran, mide mukozasını iyileştiren özelliklere sahip olmalıdır.
Asit üretimini artıran, mide üzerindeki yükü yükselten besinlerden kaçınılmalıdır.
Beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikler yavaş yavaş uygulanmalı, ani değişikliklerden kaçınılmalıdır.
Sıvı alımına dikkat edilmelidir. Yeterli miktarda su, çay, süt gibi sıvılar tüketilmelidir.
Düzenli egzersiz, stres yönetimi, uyku düzeni gibi yaşam tarzı değişiklikleri de gastrit tedavisinde önemlidir.
GASTRİT TEDAVİİSNDE TÜKETİLMESİ ÖNERİLEN BESİNLER
Gastrit tedavisinde tüketilmesi önerilen başlıca besinler şunlardır:
Süt ve süt ürünleri:
Yoğurt
Kefir
Ayran
Peynir (az yağlı)
Tahıllar:
Tam tahıllı ekmek
Pirinç
Yarma
İrmik
Sebzeler:
Patates
Havuç
Kabak
Brokoli
Pırasa
Meyveler:
Elma
Armut
Muz
Kayısı
Kiraz
Proteinler:
Tavuk
Balık
Yumurta
Kuru baklagiller
Yağlar:
Zeytinyağı
Avokado yağı
Fındık yağı
GASTRİT TEDAVİSİNDE TÜKETİLMEMESİ GEREKEN BESİNLER
Asitli içecekler (gazlı içecekler, kahve, alkollü içecekler)
Baharatlı, acı, yağlı ve kızartılmış yiyecekler
Mayalı ve asitli yiyecekler (turşu, ketçap, mayonez)
Kahve ve çay
Çikolata
Nane, hardal, kimyon gibi baharatlar
Yüksek asit içeriğine sahip meyveler (turunçgiller, ananas, çilek)
Taze soğan ve sarımsak
Kırmızı et ve işlenmiş etler
GASTRİT TEDAVİSİNDE UYGULANABİLECEK DİYET LİSTESİ ÖRNEĞİ
Aşağıda, gastrit hastalarına yönelik örnek bir günlük beslenme planı yer almaktadır:
Sabah Kahvaltısı:
1 dilim tam tahıllı ekmek
1 kase yoğurt
1 orta boy muz
1 bardak ballı su
Öğle Yemeği:
1 porsiyon ızgara tavuk
1 kase haşlanmış patates
1 kase buhar-haşlama brokoli
Ara Öğün:
1 elma
1 bardak rezene çayı
Akşam Yemeği:
1 porsiyon ızgara balık
1 kase haşlanmış kabak
1 dilim tam tahıllı ekmek
Bu beslenme planı, mide mukozasını koruyucu ve iyileştirici besinleri içermektedir. Ayrıca, mide asidini dengeleyen ve sindirimi kolaylaştıran özellikler taşımaktadır.
GASTRİT TEDAVİSİNDE BESLENME REHBERİ- PRATİK İPUÇLARI
Gastrit hastalarına yönelik pratik beslenme önerileri şunlardır:
Küçük ve sık öğünler tüketin. Büyük porsiyonlardan kaçının.
Yemekleri yavaş yiyin, bol çiğneyin.
Sıcak veya soğuk içecekler yerine ılık sıvılar tercih edin.
Yağlı, baharatlı, asitli ve kızartılmış yiyeceklerden uzak durun.
Günde en az 8 bardak su tüketin.
Öğünlerden 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakın.
Rahat ve sakin ortamlarda yemek yemeye özen gösterin.
Bol lifli besinler tüketin (sebze, meyve, tam tahıllar).
Probiyotik içeren yoğurt, kefir gibi ürünleri tercih edin.
Düzenli egzersiz yapın, stresi azaltıcı aktivitelere zaman ayırın.
