Hastalarımızın beyin tümörü ve beyin tümörü ameliyatı hakkında sık sordukları sorulara cevap verdik.
BAŞIM AĞRIYOR, BEYNİMDE TÜMÖR OLABİLİR Mİ?
Büyüyen beyin tümörü kafa içi basıncı artırır. Bu da baş ağrısına yol açar. Ancak bu, daha önce deneyimlediğimiz ağrıdan faklıdır. Ağrı kesici ile dinmez. Süreklidir. Sabah uyandığımızda devam eder.
Öksürünce, hapşırınca şiddetlenir. Baş ağrılarının çok çok büyük bir kısmının nedeni beyin tümörü değildir. Baş ağrısının yanında, bilişsel becerilerde zayıflama, dengesizlik, kusma varsa o durumda beyin tümöründen şüphelenmek gerekir.
Ancak yine de tedbir amaçlı Beyin MR taraması yapmanın da kimseye bir zararı olmaz.
METASTAZ NEDİR?
Vücudun bir bölgesinde oluşan tümörün, vücudun başka bir bölgesine sıçramasıdır. Örneğin, tümör ilk olarak akciğerde oluşmuş, sonrasında da beyne sıçramış olabilir. Bu durum akciğer tümörünün beyne yaptığı metastaz olarak belirtilir.
BEYİN TÜMÖRÜ NEREYE METASTAZ YAPAR?
Beynin kendi hücrelerinden kaynaklanarak oluşmuş tümörler, birincil beyin tümörleri olarak adlandırılır. Bu tür tümörler beynin farklı bir bölgesine ya da omurgaya metastaz yapabilir. Birincil beyin tümörlerinin, nadiren de olsa vücudun diğer organlarına metastaz yapma riski vardır.
HANGİ TÜMÖRLER BEYNE METASTAZ YAPAR?
Beyne metastaz yapmış tümörlerin yüzde 50’si akciğer kanseri kaynaklıdır. Akciğer tümörleri, metastaz yapmaya en çok meyil eden kanser türüdür. 2 yıldan fazla yaşayan akciğer kanseri hastalarının yüzde 80’inde beyin metastazı görülme riski vardır.
ABD New York’ta bulunan Memorial Sloan-Kettering Cancer Center’da 2700 vaka üzerinde yapılan araştırmada beyin tümörüne metastaz yapan birincil tümörlerin kaynağı şu şekilde belirtilmiştir:
Akciğer kanseri %48
Ürogenital kanserler %11 (böbrek, testis, serviks, yumurtalık) Osteosarkom (kemik tümörü) %10
Meme kanseri %9
Baş ve boyun tümörleri %6 Nöroblastom %5
Lenfoma %3
Gastrointestinal kanserler %3 (kolon ve pankreas) Melanom (cilt kanseri) %1
BEYİN TÜMÖRLERİ KAPALI AMELİYATLA TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Evet. Günümüzde beyin cerrahisinin birçok ameliyatını mikrocerrahi ile yapıyoruz. Mikrocerrahide kafatası tamamen açılmaz. Beynin müdahale edeceğimiz bölgesine bağlı olarak kafatasının küçük bir kısmı açılır.
Gelişen teknolojiyle birlikte endoskop teknolojisini de beyin ameliyatlarında kullanabiliyoruz. Endoskop ile yaptığımız ameliyatlarda beyinde açtığımız kesi yeri daha da küçük oluyor. Ayrıca bazı beyin tümörlerini burundan girerek yani kafatasını açmadan tedavi etme imkanına da sahibiz.
BEYİN TÜMÖRÜNÜN İYİ HUYLU MU KÖTÜ HUYLU MU OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Gelişen MR teknolojisi beyin tümörlerini birbirinden ayırt etmemizi kolaylaştırıyor. Karakterleri gereği iyi huylu ve kötü huylu beyin tümörleri beynin farklı noktalarında bulunuyor.
Örneğin, iyi huylu beyin tümörleri genellikle beynin dış kısmında olurken, kötü huylu tümörler beynin hemen hemen her bölümünde görülebiliyor. Ancak kesin olarak bir tümörün cinsini tespit etmek için tümörden biyopsi almak gerekiyor.
BEYİN TÜMÖRÜ NE KADAR BÜYÜKSE O KADAR TEHLİKELİ MİDİR?
Tümörün türüne göre değişir. Kötü huylu bir beyin tümörü boyutu fark etmeksizin tehlikeli bir tümördür. İyi huylu beyin tümörleri küçük boyuttayken kişiye bir sorun çıkarmayabilir. Ancak büyüdükçe beyindeki kritik doku ve sinirlere baskı yapabilir, daha tehlikeli bir hal alabilir.
ALINMASI GEREKMEYEN BEYİN TÜMÖRLERİ VAR MIDIR?
İyi huylu beyin tümörlerinin her zaman ameliyat edilmesi gerekmeyebilir. Bu durumda belirli aralıklarla MR taraması yapılmalı ve tümörün durumu kontrol edilmelidir.
BEYİN TÜMÖRLERİ KAÇ ÇEŞİTTİR?
Amerikan Ulusal Beyin Tümörü Topluluğu (National Brain Tumor Society) 120’den fazla farklı beyin tümörü türü olduğunu belirtmektedir.
SİGARA BEYİN TÜMÖRÜ YAPAR MI?
Sigara içmek vücutta kanser oluşumuyla doğrudan ilişkilidir. Bu kanser beyinde veya vücudun farklı bir bölgesinde oluşabilir. Sigara tüketimi ayrıca, beyin kanaması ve inme geçirme riskini artırır. Epilepsi hastalarının daha sık nöbet geçirmesine neden olur.
İYİ HUYLU VE KÖTÜ HUYLU BEYİN TÜMÖRLERİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?
İyi huylu beyin tümörleri genellikle beynin dış kısmında olur. Kafatasının dış kısmı ile beyin arasında üç katman vardır: dura mater, araknoid ve pia mater. Bu katmanların tamamına meniks adı verilir.
İyi huylu beyin tümörleri sıklıkla bu katmanlarda oluşur. Kötü huylu tümörler ise beynin hemen hemen her bölümünde ortaya çıkabilir.
BEYİN TÜMÖRÜ AMELİYATI ZOR MUDUR?
Hiçbir ameliyat kolay değildir. Ancak bazı beyin tümörlerinin ameliyatı daha zor bazılarınınki ise görece daha kolaydır. Örneğin, iyi huylu beyin tümörlerinin cerrahi yoluyla temizlenmesi daha kolaydır. Çünkü bu tür tümörler, beynin daha kolay ulaşılabilir bölümlerinde olur.
Ayrıca sağlıklı beyin dokusuyla aralarında belirgin bir ara yüzey bulunur. Bu sayede tümörün tamamen çıkarılması mümkün olur. Sağlıklı beyin dokusunun bir hasar görme riski çok azalır. Kötü huylu beyin tümörlerinde ise durum biraz daha farklıdır.
Tümör beyin sapı gibi beynin ulaşılması güç bir bölgesinde yer alabilir. Ayrıca tümör normal dokuya derinlemesine işlemiş olur. Tümörle sağlıklı beyin dokusu arasında belirgin bir ara yüzey bulunmaz.
Bu da cerrahiyi zorlaştırır. Bu tür hastalarda genellikle tümörü mümkün olduğunca çıkarmak kalan kısma radyoterapi uygulamak olumlu sonuç verir. Kimi zamansa tek tedavi seçeneği radyoterapi olur.
BEYİN TÜMÖRLERİ KONUŞMAMIZI ETKİLER Mİ?
Evet, bazı beyin tümörleri konuşmayı olumsuz etkiler. Konuşma becerimiz beynimizin sol ön lobuyla ilişkilidir. Tümör bu bölgede oluştuysa konuşma mekanizması farklı boyutlarda etkilenebilir.
Beyindeki Broca bölgesi konuşmanın üretildiği yerdir. Bu bölgede oluşan bir tümör veya yakınlardaki bir tümörün buraya yaptığı baskı nedeniyle kişi akıcı konuşma becerisini kaybeder. Hastanın konuşmaları anlamlıdır ancak güçlükle anlaşılır.
Öte yandan beynimizde bulunan farklı bir merkez olan Wernicke ise ne konuşacağımıza karar verir. Broca buradan komut alır. Konuşmanın motor kısmını sağlar. Wernicke bölgesi hasarında ise kişi anlamsız ve alakasız konuşur.
Broca’da bir hasar yok ise bu anlamsız konuşmalar akıcı dahi olabilir. Broca frontal, Wernicke temporal bölgede bulunur. Tümörün özelliklerine göre tedavi planlanır. Cerrahi ile tümörü tamamen çıkarmak bir tercih olabilir.
Ancak konuşma yetisinde hasar bırakma riski vardır. Bu nedenle, beyindeki Broca ve Wernicke gibi kritik bölgelere yapılan ameliyatlarda genellikle subtotal eksizyon tercih edilir.
Yani cerrahide mümkün olduğunca fazla tümör çıkarılmaya çalışılır. İçeride tümörün küçük bir kısmı bırakılır. Radyoterapi ile tedaviye devam edilir. Unutulmamalıdır ki her hastanın tedavisi kendi özel durumuna göre planlanır.
BEYİN TÜMÖRLERİNDE ERKEN TANI NEDEN ÖNEMLİ?
Sadece beyin değil vücudun herhangi bir bölümünde oluşmuş bir tümörü erken yakalamak çok önemlidir. Bu sayede tedaviden daha iyi sonuç alınabilir. Beyin tümörlerinde erken tanı önemlidir.
Çünkü tümörün hangi evrede tespit edildiği hastanın sağ kalımına doğrudan etki eder. Beyin tümörünün tespit edildiği evreye göre hastaların 5 yıllık sağ kalım beklentileri şöyledir:
1. evrede tedavi edilen hastanın 5 yıllık sağ kalım oranı %90’ın üzerindedir. Bu oran 2. evrede %50’lerdedir.
3. evrede %20’dir.
Son evrede ise hastanın 5 yıllık sağ kalım oranı %2-3’lere kadar düşer.
BEYİN TÜMÖRLERİ SIK GÖRÜLÜR MÜ?
Beyin tümörleri, tüm tümörlerin yalnızca %2’sini oluşturur. Ancak yaşam kaybına en çok neden olan 10. tümör türüdür.
TÜMÖR BEYNİN HANGİ BÖLGESİNDE OLUR?
Beynin herhangi bir bölümünde tümör oluşabilir. Ancak bazı alanlarda daha sık görülür.
Ön lob: Beyin tümörlerinin dörtte biri bu bölgede görülür. Problem çözme, karar verme, planlama, sevinme, mutlu olma, bilinçli düşünme, his değişikliği gibi becerilerden beynimizin ön lobu sorumludur.
Temporal lob: Beyin tümörlerinin %19’u bu bölgede gelişir. İşitsel becerilerin üretildiği lobdur. Sesleri duyma, tanıma, hatırlatma burada sağlanır.
Pariental lob: Beyinde oluşan tümörlerin %12’si bu bölgededir. Okuma, yazma gibi beceriler burada gerçekleşir.
Oksipital lob: Göze baskı yapan beyin tümörleri olarak bilinir. Beynin arka bölümüdür. Tüm görme becerileri burada üretilir. Beyin tümörlerinin %3’ü bu bölgededir.
Beyincik: Beynin en alt kısmıdır. Tümörlerin %5’i bu bölgede olur. Beyincik vücut dengesinden ve kasların sistemli çalışmasından sorumludur.
Beyin sapı: Tümörlerin %4’ü burada görülür. Beyin ve omuriliği birbirine bağlamak gibi kritik bir görev üstlenmiştir.
BEYİN TÜMÖRÜ OLUŞUMUNDA CİNSİYET BİR FAKTÖR MÜDÜR?
Bu konuyla ilgili 2015 yılında Neuro-Oncology dergisinde bir çalışma yayınlamıştır:
Kötü huylu beyin tümörlerinin görülme oranı: %55 erkeklerde %45 kadınlarda İyi huylu beyin tümörlerinin görülme oranı: %36’sı erkeklerde %64 kadınlarda
