Astım ataklar halinde gelen, genel olarak nefes darlığı ve hırıltılı solunum ile seyreden ve geriye dönüşebilen hava yolu daralması ile karakterize bir hastalıktır.

Bronş adı verilen akciğer içi hava yollarının kronik (müzmin) iltihabi bir hastalığıdır. Bu iltihap genelde alerjiye bağlıdır. Astımda havayolları iltihaplı, şiş ve iltihaba bağlı olarak daralmış durumdadır.

Aynı zamanda havayollarında aşırı duyarlık söz konusudur. Havayolları aşırı duyarlılığı; normal bir insanın hava yollarının karşılaştığı zaman herhangi bir kasılmaya yol açmayan sigara dumanı, yemek kokusu ve bazı diğer kokulara karşı aşırı bir tepki vererek bronşların daralması olarak tanımlanır. Öksürük krizleri ve nefes darlığı bu aşırı duyarlılık sonucu ortaya çıkar.

ASTIMIN SIK RASTLANAN BELİRTİLERİ

Astım, çocuklarda ve erişkinlerde en sık görülen bir kaç kronik hastalıktan biridir ve son yıllarda görülme sıklığı giderek artmaktadır.

ÖKSÜRÜK

Genelde geceleri veya sabaha karşı kötüleşir ve uykudan uyandırabilir. Öksürükle seyreden astım formları vardır. Özellikle çocuklarda eforla gelen öksürük astım açısından uyarıcıdır. Hışıltı; nefes alıp verirken çıkan ıslık sesine benzer ses.  Göğüste sıkışma hissi nefes darlığı konusunda uzmanlaşmış bir hekim tarafından alınan tıbbı öykü, yapılan fizik muayene ve bazı yardımcı testler ile astım tanısı konur.

TANIDA KULLANILAN TESTLER

Akciğer fonksiyon testi: Spirometri denilen aletle kişinin alabildiği ve verebildiği hava miktarının ölçülmesi işlemidir. Alerji testi; sık olarak uygulanan ve sonuçları en güvenilir olan yöntem alerjik deri testidir.

Alerji yapma olasılığı yüksek olan bazı maddelerin (ev tozu akarlarının proteinleri, hayvan tüyleri, ağaç, çiçek tahıl polenleri, küf mantarları gibi) özel solüsyonlarının çok küçük miktarları ön kolun iç yüzüne özel aparatlar ile uygulanır ve ciltte oluşan reaksiyon çapı ölçülerek kişinin alerjisi olan maddeler belirlenir.

Astıma benzer tablolar oluşturan diğer durumları (reflü, üst hava yollarında darlık, ses tellerinde bozukluk, uyku apnesi gibi) elemek için yapılan testler astım belirtilerine benzer bulgu veren hastalıkları saptamak için çekilen akciğer filmi ve kalp elektrosu

ÇOCUKLUK ÇAĞI ASTIMI

Belirtiler genellikle 5 yaşından önce başlar ancak bu yaşlarda tanı konması zordur.

Şu durumlarda çocuklarda astım düşünülmelidir;

• Anne ve/veya babada astım varlığı çocukta alerji bulgular
• Hapşırık, burun akması ya da tıkanıklığı
• Burun kaşıntısı gibi allerjik rinit bulgular
• Gıcık tarzı öksürük
• Tıkanma, hırıltı gibi alerjik astım bulguları
• Gözlerde kaşıntı, kızarıklık gibi allerjik konjuktivit bulguları veya ürtiker (kurdeşen) ve ciltte kaşıntı
• Kızarıklık, kabarma ile karakterize atopik dermatit bulgular

ASTIM TEDAVİSİ

Tedavide temel olarak iki tip ilaç kullanılır;

• Kontrol edici (önleyici) ilaçlar: Hava yolu iltihaplanmasını tedavi eden ve her gün kullanılan ilaçlar
• Rahatlatıcı (kurtarıcı) ilaçlar: Solunum yolundaki darlığı hızlı şekilde geri döndürüp hava yollarını genişleterek nefes darlığını gideren ilaçlar genelde astım ataklarında kullanılır.

ASTIM TANISI

Unutulmaması gereken nokta astımın tamamen iyileşen bir hastalık olmaktan ziyade kontrol altına alınabilir bir hastalık olduğudur. Astım ilaçlarını düzenli kullanan astım atağına yol açan nedenlerden uzak duran hiç şikayeti olmasa bile yılda 2-3 kez kontrol için doktoruna başvuran astım belirtilerini tanıyıp belirtiler şiddetlenince ne yapacağını öğrenen kişiler astım hastalığını kontrol altında tutabilirler.

ASTIM ATAĞI

Genelde tetiği çeken bir faktör vardır. Temel neden çoğunlukla alerji olmakla beraber sıklıkla enfeksiyonları takiben astım atakları gelişir. Atak durumunda havayollarındaki iltihap daha da artarak hava yollarını iyice daraltır. Havayollarında balgam üreten hücrelerin salgısı artar ve oluşan balgam tıkaçları hava yollarını tıkar. Ayrıca hava yollarını etrafında var olan kas lifleri kasılarak var olan sorunun daha da artmasına ve hava yollarının daha da daralmasına neden olur. Atak durumunda kurtarıcı ilaç ile rahatlama olmaz ise sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

ASTIM ATAĞINA NEDEN OLAN DURUMLAR

• Ev tozu akarları
• Çimen, ağaç ,hububat polenleri
• Küfler
• Hamam böcekleri
• Kedi, köpek, kuş gibi evcil hayvanlar
• Nezle, grip gibi enfeksiyonlar
• Sigara dumanı
• Odun, kömür dumanı ve tezek yakma
• Parfüm, saç spreyleri, yemek, boya kokuları gibi ağır kokular
• Otomobil içersindeki kokular
• Sis ve hava kirliliği
• Psikolojik faktörler
• Aşırı rutubetli iklim
• Hava ve mevsim şartlarında değişim
• Gülme, ağlama gibi ani sık nefes alış verişini gerektiren manevralar
• Mesleki faktörler.

Bu faktörlerin iyi bilinmesi ve uzak durulması hastalık seyrinde büyük önem taşımaktadır. Ayrıca kendisi veya ailesinde astım ve/veya alerji mevcut kişilerin sigara dumanına maruz kalması istenmeyen bir durumdur.